Uluslararası Ceza Mahkemesi (UCM), İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ve eski Savunma Bakanı Yoav Galant hakkında “insanlığa karşı suçlar ve savaş suçları” nedeniyle tutulama emri çıkardı.
Hamas lideri İbrahim el-Mısri, daha çok Muhammed Daif olarak bilinen kişi hakkında da yakalama kararı çıkarıldı.
Gallant, Netanyahu tarafından kasım ayının başlarında görevden alınmış, savunma bakanının çatışmaların sona erdirilmesini ve Hamas tarafından ele geçirilen İsrailli rehinelerin geri getirilmesi için bir anlaşma yapılmasını savunduğu yönündeki haberler ortaya çıkmıştı.
UCM, Netanyahu’ya karşı hangi suçlamalarla tutuklama emri çıkardı ve bundan sonra ne olacak?
UCM
Merkezi Hollanda’nın Lahey kentinde bulunan UCM, “Roma Statüsü” adı verilen 1998 tarihli bir antlaşma uyarınca kurulmuştur.
Mahkeme, uluslararası toplumu ilgilendiren en ağır suçlarla suçlanan kişileri soruşturur ve gerektiğinde yargılar. Bu suçlar; soykırım, savaş suçları, insanlığa karşı suçlar ve saldırı suçu.
Şu anda Britanya, Japonya, Afganistan ve Almanya dahil olmak üzere 124 ülke Roma Statüsü‘ne taraftır. Hindistan, Çin ve ABD üye değildir.
UCM, yalnızca bir ülkenin kendi hukuk mekanizmasının harekete geçemediği veya geçmek istemediği durumlarda en iğrenç suçları kovuşturmak için kurulmuştur. Ülkeler ve devletler arası anlaşmazlıklarla ilgilenen Uluslararası Adalet Divanı’nın (UAD) aksine UCM bireyleri kovuşturur.
Ayrıca, suçlar anlaşmayı onaylayan bir ülkede veya onaylayan bir ülkenin vatandaşı tarafından işlenmelidir. ICC ayrıca BM Güvenlik Konseyi tarafından kendisine iletilen davalar üzerinde yargı yetkisini uygulayabilir.
İsrail Roma Statüsü’ne taraf değil, ancak Filistin taraftır.
UCM bu davaya nasıl müdahil oldu?
Filistin, 2018 yılında ülkedeki durumu tümüyle Uluslararası Ceza Mahkemesi’ne taşımıştı.
Daha sonra Kasım 2023‘te Güney Afrika, Bangladeş, Bolivya, Komorlar ve Cibuti, Filistin durumuyla ilgili daha fazla sevk gönderdi. UCM, Ocak 2024’te “Şili Cumhuriyeti ve Birleşik Meksika Devleti, ayrıca Filistin Devleti‘ndeki durumla ilgili olarak Savcıya bir sevk sundu” dedi.
Netanyahu ve Gallant neyle suçlanıyor?
İki kişi, “savaş yöntemi olarak aç bırakma savaş suçu; ve cinayet, zulüm ve diğer insanlık dışı eylemler gibi insanlığa karşı suçlar” ile suçlanıyor.
UCM internet sitesinde yer alan açıklamada, “Her iki şahsın da Gazze’deki sivil halkı en az 8 Ekim 2023 ile 20 Mayıs 2024 tarihleri arasında yiyecek, su, ilaç ve tıbbi malzemeler ile yakıt ve elektrik gibi hayatta kalmaları için vazgeçilmez unsurlardan kasıtlı ve bilerek mahrum bıraktıklarına inanmak için makul gerekçeler bulunduğunu değerlendirdi” denildi.
UCM’nin yetkileri nelerdir?
UCM, iki kişiyi “cinayet, zulüm ve diğer insanlık dışı eylemlerden” suçlu bulmasının nedenlerini daha da açıklayarak, “… Gazze’ye tıbbi malzeme ve ilaç, özellikle anestezi cihazları ve anestezi makinelerinin girişini kasıtlı olarak kısıtlayarak veya engelleyerek, bu iki kişinin ayrıca tedaviye ihtiyaç duyan kişilere insanlık dışı eylemlerde bulunarak büyük acılar çektirmekten sorumlu olduğunu” söyledi.
UCM ayrıca Netanyahu ve Gallant’ı, İsrail güçlerinin komutası altında gerçekleştirdiği işkence, kasten şiddet ve öldürme, tecavüz ve mülke zarar verme gibi eylemlerden sorumlu tuttu.
UCM tutuklama emri çıkardığında ne olur?
UCM’nin kararları bağlayıcıdır, ancak iş birliğini sağlamak üyelerine bağlıdır. Bu nedenle, Netanyahu veya Gallant 124 üye ülkeden herhangi birine seyahat ederse, hükümetleri onları tutuklamak ve Lahey’e iade etmekle yükümlü olacaktır.
UCM daha önce Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin için bir tutuklama emri çıkarmıştı. Daha sonra bunun Batı’dan izolasyonunu derinleştireceği, çünkü tutuklanma riski olmadan birçok ülkeye seyahat edemeyeceği belirtilmişti. Netanyahu’nun durumunda ise Putin’den daha fazla, Almanya, Fransa ve Birleşik Krallık gibi ülkesinin müttefiklerinden birkaçı UCM’nin üyesidir. Bu ülkelerin hepsi şimdiye kadar İsrail’i destekledi ve Netanyahu kendi kıyılarına seyahat ederse onu tutuklamaları çok olası değil.
Dolayısıyla UCM’nin bu kararı her şeyden önce Filistin için bir manevi zafer olacak ve Netanyahu’nun birçok dost ülkeye seyahat ederken bu ülkelerin hükümetlerini zor durumda bırakması nedeniyle İsrail üzerindeki uluslararası baskıyı derinleştirecektir.
