SİYASET ARENASINDA DA SIKLIKLA RASLADIĞIMIZ BİR ARAZ.!
“PARANOİD KİŞİLİK BOZUKLUĞU”
Başlıca özelliği başkalarının davranışlarını kötü niyetli olarak yorumlayıp sürekli bir kuşkuculuk ve güvensizlik göstermedir. Ergenlik ve ergenlik sonrası (genç yetişkinlik) dönemlerinde başlar ve çeşitli durumlarda ortaya çıkar.
Bu kişiler ne psikotik ne de şizofreniktir. Paranoid kişilerin çoğu dikkatli birer gözlemci olup çoğu kez enerjik ve yetenekli kişilerdir. Fakat rutin bir şekilde başkaların davranışlarını yanlış bir biçimde kendilerine yönelik tehlikeler olarak algılarlar.
BELİRTİLER:
İş arkadaşı ve dostlarından şüphelenirler güven ve sadakatten sapma olup olmadığını algılamaya çalışırlar, dostluk gösterilirse şaşırırlar. Zor durumda kaldıklarında dostlarının ya kendisine saldıracağı yada görmezlikten geleceğini düşünürler.
Paranoid kişinin, insanlarla ilişkilerinde süreklilik yoktur. Yalnızca yaşanılan an algılanır. Her ilişkiye, kuşkularının gerçekleşeceği beklentisiyle yaklaşırlar. Dünyanın güvenilmez ve ne yapacağı belli olmayan yabancılarla dolu olduğuna inancından kaynaklanan sürekli bir anksiyete yaşar.
James Scully’e göre paranoid kişilik bozukluğunun belirtileri şunlardır:
A- Paranoid kişiler aşırı derecede uyanıktırlar ve aşağıdaki özellikleri gösterebilirler.
1-Aşırı ihtiyatlılık ve gizlilik
2-Haksız bile olsa kabahati kabul etmeme
3-Başkalarının sadakatinden kuşkulanma
4-Tüm durumu dikkate almaksızın yoğun ve sürekli olarak kendi beklentilerinin doğrulanmasını arama
5-Gizli motivler ve özel anlamlarla aşırı ilgilenme
6-Patolojik kıskançlık
7-Sorunları abartma (pireyi deve yapma)
8-Gevşemekte yeteneksizlik ve herhangi bir tehdide karşı saldırıya hazır olma
9-Çabucak gücenme (havadan nem kapma)
B- Paranoid kişiler çoğu kez başkalarıyla kavgalıdırlar ve aşağıdaki özellikleri gösterebilirler.
1-Algılanan tehditlere karşı kızgınlık ve saldırı ile reaksiyon gösterme
2-Kin tutma
3-Kendisine yönelik küçümseme ve saygısız davranışı bağışlamama
4-Başkalarının erk ve rütbesini çok iyi fark ederler.
C- Paranoid kişiler, sınırlı duygulanabilme yeteneğine sahiptirler ve aşağıdaki özellikleri gösterebilirler.
1-Soğuk ve heyecansız görünme
2-Mizah duygusunun eksikliği
3-Pasif, yumuşak, sevecen ve işten duyguların yokluğu
4-Objektif ve mantıklı olmakla öğünme
5-Sanattan çok mekanik ve elektronik araçlar ilgilerini çeker.
Belirli Bilişsel Profilleri
Diğerlerine Bakışları: Diğer insanları temelde sahtekar, üç kağıtçı, manipülatif olarak görürler. Diğer insanların kendi işlerine karıştıklarına, kendilerini aşağıladıklarını inanırlar. Diğerlerinin arkalarından gizli işler çevirdiklerini inanırlar.
Temel Şemaları: “İnsanlar eninde sonunda beni incitecekleridir.” “İnsanlara güvenilmez. Beni her zaman sömüreceklerdir.” “Onlara öfkelenme, sana yaptıklarını yap.” “Bana yönelik herhangi bir aşağılanma, ne kadar hafif olursa olsun cezalandırılmalıdır.” “Uzlaşma yapmak teslim olmaktır.”
İşlevsel Olmayan İnançları: “Eğer dikkatli olmazsam, insanlar beni kötüye kullanabilirler, sömürebilirler, manipüle edebilirler.” “Eğer arkadaşça davranırlarsa, beni kullanmaya çalışıyorlardır.” “Uzak dururlarsa arkadaş olmadıklarının kanıtıdır.”
Temel Korkuları: Gizlice manipüle edilmek, kontrol edilmek, aşağılanmak, ayrımcı muameleye tabi tutulmak.
Tipik Davranışları: Hiperaktivite ve sürekli tetiktelik. Kuşkuculuk, yüzleştiricilik ve bir süre sonra sözünü ettikleri düşmanca muameleye maruz kalmak.
Duyguları: Olası bir sömürülmeye karşı kızgınlık, algılanan bazı tehlikeler karşısında sürekli anksiyete. Terapiye girişleri genellikle bu anksiyete yüzündendir.
EŞLİK EDEN ÖZELLİKLERİ
Kronik şizofreni olan ailelerin çocuklarında daha çok görülür. Genel toplumda % 0.5-2.5 arası görülür. Paranoid kişilik bozukluğu olan bazı kişilerde antisosyal davranış görülebilir, ama bu kişisel bir çıkar sağlamak yada başkalarını kullanmak şeklinden daha çok öç alma şeklindedir.
Yansıtma ve yansıtmalı özdeşleşme paranoid kişinin temel savunma mekanizmalarıdır.
Kaynak: (Scully 1990) (Arsu 2001) (Ogden 1986)
Tavsiyem:
Çevrenizde böyle birileri var ve çalışmalarınıza, şahsınıza ve yakınlarınıza zarar veriyorsa yapılacak ilk iş tartışmaya girip muhatap almadan derhal bir ceza avukatı tutmak ve delillerle birlikte dava etmektir. Ardından ise adli tıp’a sevkini ve psikiyatrik yönden kontrol edilmesini talep etmektir..
Vecdet ÖZ
