Rusya’nın başkenti Moskova’da kamuflajlı kişiler dün akşam bir konser salonunda saldırı düzenledi. Saldırıda hayatını kaybedenlerin sayısının en az 133 olduğu açıklandı.
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Moskova yakınlarındaki bir konser salonuna düzenlenen saldırıyla doğrudan ilgili olan 4 kişi ile toplamda 11 kişinin gözaltına alındığını söyledi.
En az 133 kişinin hayatını kaybettiği açıklandı
Putin: “Kanlı, barbarca bir terör eylemi”
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, bugün yaptığı açıklamada tüm saldırganların yakalandığını söyledi. “Barbarca bir terörist saldırı” olarak nitelediği olayın faillerinin Ukrayna’ya doğru seyahat ederken yakalandığını belirten Putin, Putin “Düşmanlarımız bizi bölemeyecek” dedi.
FSB, Cumartesi öğlen itibarıyla saldırıyla ilgili, aralarında saldırıyı gerçekleştiren dört kişinin de bulunduğu 11 kişinin gözaltına alındığını duyurdu.
Putin saldırının ardından ilk müdahaleyi yapan güvenlik ve sağlık ekiplerine teşekkürlerini iletirken 24 Mart’ta bir günlük yas ilan etti.
Rus lider ayrıca saldırının planlanmasında yer alan herkesin tespit edileceğini ve cezalandırılacağını ekledi.
ABD’li yetkili saldırıdan önce Rusya’daki ABD vatandaşlarını neden uyardı?
Yetkililer, konserin başlamasından önce kamuflaj kıyafetleri giymiş çok sayıda kişinin mekana hücum ettiğini söyledi.
RIA Novosti haber ajansı, en az 3 kişinin ateş açtığını ve patlayıcıların patlatıldığını bildirdi.
Bir Rus milletvekili daha önce saldırganlardan ikisinin batı Bryansk bölgesinde gözaltına alındığını söylemişti. Araçlarında silah, mühimmat ve Tacik pasaportu bulunduğunu söyledi.
Saldırının sorumluluğunu İslam Devleti militan grubunun üstlendiği bildirilirken, Ukrayna herhangi bir müdahaleyi reddediyor.
Rusya’da yayınlanan görüntülerde, müfettişlerin olay yerinde bulunan silah ve mühimmatı inceledikleri görülüyor. Silahlı kişilerin, yanıcı sıvıyı yaymadan ve salonu ateşe vermeden önce otomatik silahlarla ateş açtığına inanılıyor.
ABD Ulusal Güvenlik Konseyi sözcüsü Adrienne Watson, sosyal medya sitesi X’te Washington’un Moskova’da planlanan bir saldırı hakkında istihbarata sahip olduğunu belirten bir yorum yayınladı. Kendisi, bunun Dışişleri Bakanlığı’nı Rusya’daki Amerikalılara bir tavsiye kararı vermeye sevk ettiğini söyledi.
Ayrıca ABD hükümetinin, uzun süredir devam eden “uyarma görevi” politikası doğrultusunda bilgileri Rusya ile paylaştığını da söyledi.
Saldırı, ülkenin en popüler büyük konser salonlarından birinin de bulunduğu Crocus Belediye Salonu’nda düzenlendi.
Kent merkezinden uzakta olduğu için, mekanın güvenliği daha zayıftı. IŞİD, Moskova saldırısını örgütün Telegram kanalı üzerinden üstlendi. Örgütün daha önce ilgisi olmayan saldırıları da üstlendiği biliniyor fakat ABD, ellerindeki bilgilerin, saldırının IŞİD tarafından düzenlendiğini gösterdiğini açıkladı.
ABD 2 hafta önce Rusya’daki vatandaşlarına yönelik bir uyarı yayımlamış, “Moskova’da konserler de dahil toplu etkinliklerin hedef alınabileceğine dair bilgilerin değerlendirildiğini” açıklamıştı.
BBC’nin ABD’deki partneri CBS’e konuşan ABD’li yetkililer, bu ay Rusya’ya dair bu istihbaratı aldıklarında, ellerindeki bilgileri Rus yetkililerle de paylaştıklarını söyledi.
Rusya haber ajansları, saldırıdan kaçan sivillerin kompleksin çatısına sığındığını da bildirdi. Buraya da sıçrayan yangına söndürme helikopterleri ile müdahale edildi.
Crocus Belediye Salonu’nda bulunanlar Rus medyasına olayla ilgili tanıklıklarını anlattı.
Vitaly adlı bir görgü tanığı “Teröristler konser salonunda insanlara ateş açtı, sonra da molotof kokteyli attı” dedi.
Aynı kişi her şeyin yanmaya başlaması sonrası, acil çıkışa yöneldiklerini ancak burada kilitli bir kapıya rastlamaları sonrası bodrum katında kurtarılmayı beklediklerini kaydetti.
İsmini vermek istemeyen bir kişi daha çocukların da aralarında olduğu grupların kaçışı sırasında ezilmeler olduğunu aktardı.
Bir başka görü tanığı da saldırı sırasında anne ve babaların çocuklarıyla birlikte bir balo dansı yarışmasına katıldığını bildirdi.
Görgü tanığı “Yarışmada çocuklar ve gençler vardı. İnsanlar içeri girdi ve sonra saldırı başladı. İzdiham oldu. Çocuklar balo kıyafetleriyle dışarı kaçıyordu” dedi.
Bu arada, Rus medyası da konser salonunda Picnic adlı bir grubun konseri için 6.200 bilet satıldığını bildirdi.
Cumartesi günü olay yerine dönen bir görgü tanığı, yaşadıklarını BBC Rusya Editörü Steve Rosenberg’e şöyle anlattı:
“Gördüğümüz şeyleri tarif edecek sözler bulmakta zorlanıyorum.
“Önce bir patlama sesi duydum. Havai fişek sandım. Fakat devam etti. Bağrışmalar ve panik başladı.
“Oradan kaçıp eve döndüğümde ilk yaptığım şey, iki küçük çocuğuma sarılmak oldu. Onlara başımıza gelenleri anlattım. Histerik bir haldeydim. Çocuklarım bana sarıldı.
“Gece boyunca uyuyamadım. Bugün de, dün gördüklerim ve duyduklarım gözümün ve kulağımın önünden gitmiyor.”
Rusya Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Maria Zakharova da, uluslararası topluma saldırıyı kınama çağrısı yaptı. Sözcü, saldırı için “canavarca bir suç” dedi.
FSB, saldırganların Ukrayna ile bağlantısı olduğunu ve Ukrayna sınırını geçmek için bu ülkenin sınırına yaklaşırken gözaltına alındıklarını öne sürdü. BBC bu iddiayı bağımsız kaynaklardan doğrulatamadı.
Fakat Rusya’nın saldırı sonrası Ukrayna’yı bir şekilde suçlaması bekleniyordu.
Bu iddia hakkında BBC’ye konuşan Ukrayna askeri istihbarat direktörü, bu açıklamaya inanmadığını belirtti:
“Rusya’nın Ukrayna sınır bölgesi, istihbarat görevlileri ve askerlerle dolu bir cephe hattı.
“Polisten kaçmak isteyen birinin buraya gitmesi absürt olurdu.”
Ukrayna: Saldırıyla ilgimiz yok
IŞİD’in saldırıyı üstlenme açıklaması öncesinde başkentler arasında açıklama trafiği yaşandı. Beyaz Saray’dan yapılan açıklamada, saldırıda Ukrayna’nın rol oynadığına dair bir işaret olmadı bildirildi.
Bu açıklama sonrası Rusya Dışişleri Bakanlığı, ABD’ye ellerinde bir bilgi varsa paylaşma çağrısı yaptı.
Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodimir Zelenskiy’nin yardımcısı Mihaylo Podolyak da, ülkesinin saldırıyla bir ilgisi olmadığını söyledi.
Podolyak, “Net olalım, Ukrayna’nın bu olaylarla kesinlikle herhangi bir ilgisi yok” dedi.
Moskova’da havaalanı ve metro duraklarında güvenlik önlemleri artırıldı.
Moskova Belediye Başkanı Sergey Sobyanin, hafta sonu başkentte düzenlenmesi planlanan tüm etkinliklerin iptal edildiğini açıkladı.
Türkiye saldırıyı kınadı, Dışişleri Bakanı Fidan Rus mevkidaşı Lavrov’u aradı
Türkiye, Moskova’daki saldırıyı kınadı. Dışişleri Bakanlığı’ndan yapılan yazılı açıklamada, saldırıda çok sayıda ölü ve yaralı olduğunun üzüntüyle öğrenildiği belirtildi.
Açıklamada, “Masum sivilleri hedef alan bu menfur terör saldırısını şiddetle kınıyoruz. Rus halkına ve Rusya hükümetine en derin taziyelerimizi sunuyoruz” denildi.
Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, Rus mevkidaşı Sergey Lavrov ile telefonda görüşerek saldırı nedeniyle başsağlığı diledi.
Fidan, Lavrov’a, Türkiye’nin saldırıyı kınadığını belirterek, Rus halkı ve hükümetine Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın ve Türk halkının başsağlığı dileklerini iletti.
Cumhurbaşkanı Erdoğan ise Cumartesi Ankara mitinginde “Rus halkının acısını paylaşıyoruz. Terör saldırısını şiddetle kınıyoruz” dedi.
IŞİD neden Rusya’ya saldırmış olabilir?
Will Vernon | BBC News, Washington
Radikal İslamcı gruplar onlarca yıldır Kafkasya’da Rusya’ya karşı savaşıyor.
Çeçenistan’daki çatışmalar bunların bir örneğiydi.
O grupların bir kısmı Suriye’de iç savaş başlayınca IŞİD’e katılmak için oraya gitti.
Suriye hükümetini destekleyen Rusya da o gruplarla Suriye’de çatışmaya devam etti.
Uzmanlara göre Kuzey Kafkasya’daki bazı militan grupları, IŞİD’e bağlılıklarını açıkladı.
2015’te Mısır’ın Sina Yarımadası üzerinde bir Rus uçağı bombayla patlatılmış, saldırıda çoğu Rus turist 224 kişi hayatını kaybetmiş, saldırıyı da IŞİD üstlenmişti.
Radikal İslamcılar 2017’da St. Petersburg metrosuna düzenlenen ve 15 kişinin hayatını kaybettiği bombalı bir saldırıya da üstlenmişti.
IŞİD açıklamalarında sık sık Rusya lideri Vladimir Putin’i eleştiriyor.
Örgütün Rusya’nın, Çeçenistan ve Suriye’deki askeri faaliyetleri sırasında Müslümanları katletmesine yönelik eleştirilerin yanı sıra Sovyetler Birliği döneminde Afganistan’ı işgal etmesini de eleştirmeye devam ediyor.
Rusya’da kitlesel saldırılar
Bu saldırı, 2004’teki Beslan okul kuşatmasından bu yana en fazla kişinin hayatını kaybettiği saldırı oldu.
O dönem Çeçen ayrılıkçılar çoğu çocuk 1000’den fazla kişiyi rehin almış, sonunda 186’sı çocuk 330 kişi ölmüştü.
Moskova’daki en ölümcül saldırılardan biri ise 2002’de, NordOst adlı bir müzikalin sergilendiği salonu basan 40 Çeçen militan tarafından düzenlenmişti.
900 kişiyi rehin alan militanlar, 130 rehinenin ölümüne yol açmıştı.
2018’de ise Rusya’nın ilhak ettiği Kırım’daki Kerç şehrinde 18 yaşındaki bir öğrenci, okulunda 20 kişiyi öldürdükten sonra intihar etmişti.
2021’de Kazan kentinde sekiz çocuk ve iki yetişkini silahla öldüren 19 yaşındaki bir kişi tutuklanmıştı.
2022’de ise Rusya’nın orta kesimlerindeki Izhevsk kentinde 11’i çocuk en az 17 kişiyi öldüren bir saldırgan, olayın ardından intihar etmişti.
Rusya, ABD’nin uyarısını görmezden mi geldi?
Gordon Corera | Güvenlik Muhabiri
Bu tür saldırıların ardından her zaman bunun neden tespit edilemediği veya engellenemediği sorgulanır.
Fakat bu saldırı, uluslararası gerilim ve güvensizliğin arttığı bir dönemde Vladimir Putin’e zor sorular yöneltiyor.
Bunun nedeni ise ABD’den gelen bir uyarı.
7 Mart’ta ABD, kendi vatandaşlarına yönelik yayımladığı uyarıda “radikallerin kısa süre içinde Moskova’da büyük etkinlikleri hedef almayı planladığı” aktarılmış, özellikle konserlerden de bahsedilmişti.
ABD’nin uyarısı 48 saatlik bir dilimi kapsıyordu.
Bu saldırı ondan haftalar sonra gerçekleşse de, saldırıya dair diğer ayrıntıların bu uyarıyla eşleştiğini görüyoruz.
Birbiriyle müttefik olmayan ülkelerin bile istihbarat paylaşım kanalları vardır, özellikle de sivillere yönelik saldırılar söz konusu olduğunda.
Fakat burada sorun, Moskova’nın bu uyarıyı göz ardı etmiş olması.
Kaynaklar: BBC, Reuters, NHK, El Cezire, Russian News
Yorumlar kapalı.