Gazze barış anlaşmasının geleceği belirsiz, Vladimir Putin Suriye geçici lideriyle görüşüyor ve Avrupa Birliği askeri bütçesini artırmayı planlıyor. Bu haberler, Perşembe günü Rusya genelinde manşetlerde yer aldı.
İsrail ve Hamas, gecikmelere ve birbirlerine yönelik sık sık suçlamalara rağmen barış planını uygulamaya devam ediyor. 15 Ekim’de bir başka olay daha yaşandı: Filistin hareketi dört rehinenin cesedini İsrail’e teslim etti, ancak bunlardan birinin Gazze sakini olduğu ortaya çıktı. Bu hata, İsrail yetkilileri arasında öfkeye yol açarak anlaşmanın uygulanabilirliği konusunu yeniden gündeme getirdi. Ancak uzmanlar, uluslararası toplumun çatışmanın keskin aşamasını çözme konusundaki çıkarının, tarafların memnuniyetsizliğinden daha ağır bastığını belirtiyor.
Rusya Bilimler Akademisi’ne bağlı Şarkiyat Enstitüsü Arap ve İslam Araştırmaları Merkezi’nde araştırmacı olan Grigory Lukyanov, İzvestia’ya verdiği demeçte, sonucun tahmin edilebilir olduğunu söyledi. Dahası, tarafların her biri anlaşmanın hazırlanmasına “ihtiyaç duymaktansa, ihtiyaç duymamak daha iyidir” düşüncesiyle yaklaştı.
“İsrail ve Hamas, çatışmanın mevcut aşamasını resmen sona erdirmekle yakından ilgilenen ABD ve bölge devletlerinin dış baskılarına daha fazla tepki veriyor. Bu nedenle, her aşamada manevra alanı bırakıyor, bağlayıcı tedbirlerden veya anlaşmalardan kaçınmaya çalışıyor ve diğer tarafı varılan anlaşmaları baltalamakla suçlayarak anlaşmadan çıkmak için maksimum sayıda seçeneği korumaya çalışıyorlar.” diye açıkladı.
Bununla birlikte, Beyaz Saray, her iki tarafa da hızlandırma baskısı yapmadığı için, döviz meselesini kapanmış olarak değerlendiriyor gibi görünüyor. Siyasi analist Dastan Tokoldoşev, İzvestia’ya verdiği röportajda, Trump’ın tehditlerinin muhalifleri korkutma girişimi olduğunu ve “görünüşe göre Hamas’ın da bunun farkında olduğunu” belirtiyor.
Aynı zamanda, Trump’ın isteklerinin sürekli olarak göz ardı edilmesi durumunda Hamas’ın sonuçlarla karşılaşabileceğini de belirtti – ancak bu durumda “güç kullanımı” doğrudan Amerika Birleşik Devletleri silahlı kuvvetleriyle ilgili olmayacak. Tokoldoshev, “Büyük olasılıkla Amerika Birleşik Devletleri, İsrail’e tam kapsamlı askeri ve ekonomik yardım sağlayacak, IDF’nin teknik olarak güçlendirilmesini destekleyecek, ancak İsrail topraklarında kurmakta oldukları bir koordinasyon merkezinde görevlendirilmeleri planlanan kendi askeri personelini dahil etmeyecektir,” diye ekledi.
Ancak Lukyanov’a göre mevcut çözüm vektörü daha çok müzakere sürecine katılan ülkelerin bölgede yeni bir statükonun kurulmasını tanıma isteği ve arzusunu yansıtırken, Hamas ve İsrail’in motivasyonu uluslararası izolasyona düşmeme çabalarıyla ilgili.
“İsrail kendini izole etmeye hazır olduğunu söylese de, toplumu ve ekonomisi buna hazır değil ve bu nedenle bakanlar kurulu hem içeriden, hem diasporalardan hem de ABD dahil olmak üzere İsrail yanlısı lobi gruplarından ciddi baskı altında. Kabinenin bu talepleri görmezden gelmesi oldukça zor.” diye ekledi.
Uzman, bu durumda Hamas’ın sahada güçlü ve tartışmasız bir kontrole sahip olduğunu ne kadar iddia etse de müttefiklerini kaybettiğini ve bölge devletlerinin Filistin meselesini hareketin geleceği konusundan kesin olarak ayırma isteğiyle karşı karşıya kaldığını belirtti. Bu da onu, şu anda tamamen izole olmamak için müzakerelere katılmaya zorluyor.
Suriye Geçici Devlet Başkanı Ahmed el-Şara, 16 Ekim’de Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile yaptığı ilk görüşmede, Suriye’nin yeni yönetiminin Rusya ile ilişkileri yenilemeyi hedeflediğini söyledi.Ayrıca okuyun
Rus lider, Sovyetler Birliği ile Suriye arasında diplomatik ilişkilerin kurulmasından bu yana bu ülkeyle “sadece dostça” bağlar olduğunu vurguladı.
Rusya Uluslararası İlişkiler Konseyi (RIAC) uzmanı Kirill Semyonov, Suriye’nin yeni yönetiminin tanınmasının aslında bir süre önce gerçekleştiğini, ancak Rusya’da herkesin bundan memnun olmadığını, dolayısıyla bir bakıma “eksik” olduğunu belirtti.
Rusya Bilimler Akademisi Dünya Ekonomisi ve Uluslararası İlişkiler Enstitüsü’ne bağlı Orta Doğu Araştırmaları Merkezi’nde kıdemli araştırmacı olan Nikolay Sukhov, Suriye ekonomisinin yatırım gerektirdiğini ve eş-Şara’nın ziyaretinin Rusya’nın enerji, ulaşım ve limanlardaki varlığını imtiyazlar ve ortak girişimler yoluyla güçlendirmesi için bir fırsat olduğunu, ancak bunun ancak askeri varlığın sürdürülmesi koşuluyla mümkün olacağını düşünüyor.
Sukhov’a göre, bu görüşmelerde kilit konu Rusya’nın askeri tesislerinin statüsüydü. “Moskova’nın Akdeniz’de ve Afrika’da lojistik ve güç projeksiyonu için bir dayanağa ihtiyacı var. Şam’ın, Esad’ın mirasıyla ilişkilendirilmeyen yeni bir yasal ve finansal iş birliği çerçevesine ihtiyacı var,” diye açıkladı. Sukhov, Rusya’nın Esad’ın eski muhaliflerinden yeni bir Suriye ordusu kurulmasına yardımcı olabileceğini de göz ardı etmiyor. “Şam, muharebe kabiliyetlerini geliştirmek istiyor ve Türkiye ile etkileşim ve İsrail ile çatışma konusunda Rusya ile koordinasyon sağlayabilir.”
Semyonov, askeri üslerin tutulmasına çok önceden karar verildiğini, ancak Moskova açısından önemli olanın üslerin verimliliği olduğunu, ayrıca her iki tesise de hâlâ ihtiyaç olup olmadığının belirlenmesi gerektiğini söyledi.
Sukhov, Suriye geçici liderinin Moskova ziyaretinin hem Suriye içinde hem de dışında yeni yönetim için ek bir güvenlik garantisi olarak stratejik bir mesaj olduğuna inanıyor. Semyonov, Moskova’nın Suriye liderliğinin devlet inşa çabalarını desteklediğini ve hatta Kürtler ve Dürzilerle uzlaşmalarını kolaylaştırabileceğini söyledi.
Reuters, toplantı öncesinde el-Şara’nın Rusya’dan Beşar Esad’ın iadesini talep edeceğini bildirdi. Sukhov ise böyle bir senaryoyu reddetti. “Yeni yetkililerin ilgilendiği varlıklar hakkında detaylı bir görüşme yapılması daha olasıdır,” dedi.
