Devletin turizm sektörünü geliştirsin ve halk için, erişilebilir ve kaliteli tatil olanakları yaratsın diye kurduğu bankasının, T.C. Turizm Bankası’nın yarattığı tesisleri arasındaki bağları kopararak tesisleri kansız, finanssız bırakan 12 Eylül sonrası iktidarlar, sadece bankayı tefeciye dönüştürmekle de yetinmemiş, kapatmış, yok da etmişlerdi. İlk adımda bankayı yok edenler, bununla yetinmediler, turizm sektörüne halkçılığı ve devletçiliği getiren, ülke yararını, millet yararını öncelik sayan anlayışı da ortadan kaldırmaya, yok etmeye yöneldiler.
Kökleri daha 12 Mart Amerikancı darbesine kadar uzanan, kapsamlı saldırı olanağını ise 12 Eylül Amerikan darbesinin yarattığı iklimde bulan Batıcı iktidarların neler yaptıklarını, kamusal turizm anlayışına nasıl düşmanca davrandıklarını TURBAN tesisleri ile bir kez daha görelim.
TURBAN NEYDİ?
T.C. Turizm Bankası adının kısaltması olan TURBAN, turizm sektöründe tesisler kuran, eleman yetiştiren, özel sektöre öncülük yapan, halk için, işçi, memur, emekli için dinlenme, eğlenme ve gezi olanakları yaratan kurum olarak tarihe geçmiştir, efsanedir adı.
1-) TURBAN ile Turizm Bankası A.Ş., turizm sektörüne 6 yıl içinde 10 bin yataklı tesis kazandırmıştır
2-) TURBAN ile Turizm Bankası A.Ş. önbüro, kat hizmetleri, mutfak, servis, muhasebe, pazarlama gibi mesleki eğitimleri ile, hem de yabancı dil, daktilo, diksiyon, vergi ve planlama gibi alanlardaki eğitimleri ile turizm sektörüne satısız kadro yetiştirmiştir.
3-) Turizm alanında Türkiye’de yetişmiş insan gücünün temelleri TURBAN’da atılmış, özel sektörün önünü TURBAN açmıştır.
4-) TURBAN ile Turizm Bankası A.Ş., yerli ve yabancı turistlerin barınma olanağı bulamadığı merkezlerde yeterli düzeyde kaliteli barınma olanakları yaratmış, oteller inşa etmiştir.
5-) TURBAN ile Turizm Bankası A.Ş., dağ ve kayak turizmi kültürünün yaratıcısıdır, altyapılar, tesisler inşa etmiştir.
6-) TURBAN ile Turizm Bankası A.Ş., Antalya Marinası ile ülkemizde ilk modern marina inşaatı gerçekleştirmiş, marina ve liman işletmeciliğinin önünü açmıştır.
7-) Turizmin zenginlere hizmetten ibaret olmadığını, turizme aynı zamanda halk yararı, millet yararı önceliğiyle yaklaşmak gerektiği kültürünü yaratmıştır.
😎 Banka, kurduğu TURBAN tesisleri ile işçilerin, memurların ve emeklilerin ekonomik dalgalanmalardan etkilenmeden hizmetler göreceği tesisler yaratır. Bu kesim için artık her koşulda tatil yapabilmek mümkün olmuştur.
9-) Kurduğu tatil köyleri, kampingler, restoranlar ve kafelerle sadece emekçilerin değil, genel olarak halk için de tatil ve dinlenme olanakları yaratır.
TURBAN TESİSLERİNİN BAŞINA NELER GETİRDİLER?
NİHAT ERİM HÜKÜMETİ (26 MART 1971 – 11 ARALIK 1971)
TURBAN Sorgun Motel ve Kamping Tesisleri
Turizm ve Tanıtma Bakanlığı tarafından 10 yıllık bir süre için Turizm Bankası’na devredilen Antalya-Alanya yolu üzerindeki 12 yataklı motel ve geniş kamping alanı ile Sorgun Kamping Tesisleri, kiralanarak 44 yatak kapasitesine çıkarılır ve 1971’de hizmete açılır.
Ancak özelleştirmeciler 1971 yılında, tesisi TURBAN’ın elinden alarak Turizm Bankası ile ilişiğini keserler ve özel şirketlere ikram ederler. TURBAN’ın vurgun yiyen ilk tesisidir bu.
***
AP-MSP-MHP-CGP HÜKÜMETİ (31 MART 1975 – 21 HAZİRAN 1977)
TURBAN Dilson Oteli
İstanbul Taksim’deki 184 yataklı Dilson Oteli, T.C. Turizm Bankası A.Ş tarafından kiralanarak 5 Ekim 1966’da hizmete açılıyor. Otel, kalifiye personel yetiştirmek amacıyla otel-okul olarak planlanır.
1976 sonunda kira sözleşmesi sona erince, yeni sözleşme yapmasına izin verilmez, hizmeti ve programı tasfiye edilir.
***
ANAP HÜKÜMETİ (13 ARALIK 1983 – 21 ARALIK 1987)
TURBAN Kızıltepe Kamping Tesisleri
Turizm Bankası, 1979 yılında Güney Antalya Turizm Gelişim Projesi kapsamındaki Kızıltepe Tatil Köyü’nün bitişiğinde, 1 ay süresince denemek amacıyla Kızıltepe Kamping Tesisleri’ni kuruyor. 80 çadırlık bu kamping alanında, 150 kişilik self servis restoranu, market, pişirme ve çamaşır yıkama üniteleri, duş ve tuvalet grupları ile 10 adet kiralık çadır ile hizmete girer.
Bir ay niyetiyle başlayan tecrübe, kapatılıncaya kadar 8 yıl sürer. Tesis, Güney Antalya Bölgesi’nde Türkiye’nin en büyük yatak kapasitesini yaratmaya yönelen bankanın, yarattığı otel ve tatil köyü zincirinin ilk kamping işletmesi olarak büyük izler bırakır, büyük deneyim kazandırır TURBAN’a.
Ancak ANAP iktidarı,1987’de kapatır Kızıltepe Kamping İşletmesini.
***
DYP-SHP HÜKÜMETİ (25 HAZİRAN 1993 – 5 EKİM 1995)
TURBAN’ın 13 tesisi
Emekçileri tatille, turizmle buluşturan büyük devrimin adıdır TURBAN.
Ancak tam da bu amacı içerdiği için Başbakan Çiller “dünyanın son sosyalist devleti yıkma” niyetinin adımları olarak, Karayalçın ile birlikte TURBAN’ın 11 adet tesisini satıp savurdular.
Tarih 21 Ağustos 1995. TURBAN’ın İstinye’deki iki adet tesisini 9 milyon 507 bin 712 Dolara İstanbul Menkul Kıymetler Borsasına (İMKB Başkanlığı) sattılar.
Hemen arkasından ikici satış geldi;
23 Ekim 1995 tarihinde yine TURBAN’ın tam 9 adet tesisini, 10 milyon 947 bin 760 dolara yine İMKB’ye sattılar. Böylece devlete ait iki otel ve 11 tesis, bir çırpıda emekçilere yasaklanmış, özel ellere ikram edilmişti.
KEMER Marine Otel
Çiller-Karayakçın iktidarının DYP-SHP Hükümeti, TURBAN’ın Kemer Marine Oteli’ni de sattı.
Alıcı Özkaymak A.Ş. idi ve 11 milyon 625 bin 474 Dolara ikram ettiler.
TURBAN Çeşme Oteli
Devasa Çeşme Oteli…
Otel, 20 Temmuz 1969’da bizzat T.C. Turizm Bankası A.Ş. tarafından yapılmıştır.
122 oda ve 244 yatak kapasitesi ile başlar. 300 kuverlik restoranı, geniş lobisi, Amerikan bar-pastane ve geniş plajı bulunmaktadır.
1971 yılının iktidarı, “Banka işletmeci olmasın” diyerek, oteli sıfırdan yapan bankanın elinden alırlar ve “İşletmesi Hâsılat Kira Sözleşmesi” ile Emek İnşaat ve İşletmecilik A.Ş.’ye verirler. Şirket 1971 sonuna kadar işletir. 31 Aralık 1971’de şirketten alınarak sahibine, T.C Turizm Bankası’na iade edilir. Banka da otel zincirine ekler Çeşme Oteli’ni ve yeni yatırımlarla geliştirmeye devam eder. 1980 yılında gelindiğinde otel, 210 odaya, 440 yatak kapasitesine ulaşmıştır.
Dört yıldızlı otel belgesi bulunan tesiste lobi, restoran, alakart restoran, Amerikan bar, snack bar, kafe, bira bahçesi, diskotek, TV salonu, oyun odası, bilardo, sauna, termal hamam, olimpik yüzme havuzu, çocuk bahçesi, tenis kortu, basketbol alanı, 200 kişilik konferans salonu ve plaj bulunmaktadır.
DYP-SHP iktidarı 1995 yılında, bu devasa oteli bankanın ve TURBAN’ın elinden alarak 11 milyon 250 bin Dolara Gazala Tekstil A.Ş’ye ikram ederler.
TURBAN Urfa Oteli
Urfa Oteli’nin mülkiyeti İl Özel İdaresi’ne aittir. TURBAN oteli, 01 Ocak 1979’dan geçerli olmak üzere 5 yıllığına kiralar. Sözleşme 1983 tarihinde 15 yıl daha uzatılır. 1998 yıkına kadar kullanım hakkı TURBAN’a aittir.
Ancak 1995 yılında DYP-SHP iktidarı, sözleşme süresi dolmadan Oteli TURBAN’ın elinden alır ve İl Özel İdaresi’ne bedelsiz olarak devreder.
TURBAN Çorum Oteli
Hattuşaş harabelerini, Yazılıkaya Mabedini, Alacahöyük kentini, yani Anadolu’nun efsanevi Hitit Uygarlığı’nı görmek isteyenlerin konaklayacakları tesis yaratmak lazımdır. Cumhuriyet bu görevi de TURBAN’a verir. İnşaatlar 3 Şubat 1984’te tamamlanır ve 58 odası, 116 yatak kapasitesi, lobi, restoran, Amerikan bar, TV salonu, oyun salonu, çamaşırhane ve geniş bir otoparkı bulunan Çorum Oteli hizmete açılır.
1995 yılında dönemin iktidarı, bu tesisi de TURBAN’ın elinden alarak İl Özel İdaresi’ne verir. Tabi bu da bedelsiz olarak verilmiştir.
TURBAN Amasya Oteli
Amasya Oteli, sırtını Amasya dağlarına yaslamış, önünde, kenti boydan boya nazlı bir gelin edasıyla geçen Yeşilırmak güzelliği ile TURBAN’ın efsanelerdendir. Turban kiralamıştır tesisi, ama hayat getirmiştir, yenilemiştir, güzellik katmıştır.
36 odalı ve 72 yatak kapasiteli otel, 21 Eylül 1981 tarihinde işletmeye açılır.
1995 yılında yine malum iktidar buradaki TURBAN’ın sözleşmesini de fesheder ve yine İl Özel İdaresi’ne, ve yine tahmin edebileceğiniz gibi bedelsiz olarak sunar.
Devletin kamucu ve halkçı turizm anlayışına el konmaktadır, ve tesisleri piyasacı kapitalizme devredilerek, TURBAN’ın tesisleri birer birer yok edilmektedir.
TURBAN Büyük Samsun Oteli
TURBAN, diğer illerde olduğu gibi burada da amacına uygun kullanılamayan, yeterince bakılmamış, büyüme olanakları değerlendirilmemiş, adeta köreltilmiş haliyle korunan tesisleri İl Özel İdarelerinden kiralamakta, onları mücevher haline getirmektedir.
Karadeniz’de de önemli bir tatil merkezine, turistlerin beklentilerine de cevap verecek bir merkeze ihtiyaç vardır.
Mülkiyeti Samsun İl Özel İdare Müdürlüğü’ne ait olan tesis, 1 Temmuz 1983’de Turizm Bankası A.Ş. tarafından kiralanır. Kapsamlı bir iyileştirme ile 17 Kasım 1984’de hizmete açılır.
117 oda ve 236 yatak kapasiteli, lobi, lobide şadırvanlı dinlenme alanı, 300 kişilik restoran, 250 kişilik ziyafet salonu, 170 kişilik 19 Mayıs özel salonu, Amerikan bar, snack bar, pastane, 150 kişilik gece kulübü, özel ziyafetler için yazlık bahçe, oyun salonu, yüzme havuzu, tenis kortu, kadın ve erkek kuaförü, teleks olanağı ve geniş otopark ile hizmete açılır.
Büyük Samsun Oteli, Karadeniz Bölgesi’nin önemli bir konaklama tesisidir artık.
Ama Özelleştirmeci iktidarlar buraya da koşarak ek koyarlar.
1995 yılında bu tesisi de TURBAN’ın elinden alırlar ve İl Özel İdaresi’ne devrederler.
Bedelini yazmama gerek var mı?
TURBAN Gümüldür Tatil Köyü
İzmir Gümüldür’deki Sosyal Turizm Merkezi’nin işletmesini, 5 Nisan 1989’da TURBAN devralır. Konumu ve nitelikleri bakımından tatil köyü için uygundur.
TURBAN kolları sıvar, 144 oda, 400 yatak, yarı olimpik yüzme havuzu, snack bar, 600 kişilik self-servis restoranı, tv salonu, müzik yayın tesisatı ve çamaşırhane ile, 14Haziran 1989’da hizmete açar.
Bunca yatırım ve iyileştirmeden sonra Turban bu tesisi ne kadar süre kullanmasına izin verilmiştir dersiniz?
Öncelilerden tahmin edeceğiniz gibi, çok geçmeden, 1995 yılında burayı da Turban’ın elinden alırlar. Bu kez el koyan Turizm Bakanlığı’dır ve yine bedelsiz olarak alınmıştır tabi.
***
DYP HÜKÜMETİ (05 Ekim 1995- 30 Ekim 1995)
Bu iktidar döneminde de T.C. Turizm Bakanlığına ait Turban’ın şu tesislerini kapısına kilit vurulur;
TURBAN Adana Seyahat Acentesi
TURBAN Isparta Seyahat Acentesi
**
DYP – CHP HÜKÜMETİ (30 EKİM 1995 -6 MART 1996)
Artık İktidarda Çiller-Baykal ortaklığının DYP-CHP iktidarı vardır. Turizm Bakanlığının tesislerini tasgiye etme işlerini önceki hükümetten bunlar devralır. Bakalım bunlar neler yapmış;
TURBAN Ilıca Oteli
Çeşme’nin Ilıca beldesindeki Ilıca Oteli, Turizm Bankası A.Ş. tarafından Milli Piyango İdaresi’nden satın alınır. Yatırım ve iyileştirmelerden sonra, 60 oda, 132 yatak, restoran, Amerikan bar, oyun salonu, yüzme havuzu, otopark, su sporları üniteleri ile 1 Temmuz 1983’de işletmeye açılır.
TURBAN, onca yatırım ve iyileştirme yapmış olmasına rağmen, halkçı anlayışla işlettiği bu tesisi 13 yıl elinde tutabilmiştir. Vahşi kapitalizmin piyasacı takipçileri, 1996 yılında da buraya el koyarlar.
Tesisi 2 milyon 380 bin 127 Dolara, Oden Turizm A.Ş.’ye ikram ederler.
Diğerlerinde de olduğu gibi, yapan, didinen, güzelleştiren kamudur, devlettir, ama sefasını sürecek, cebine paraları indirecek olan özel sektördür.
TURBAN Elmadağ Dağevi
TURBAN, sadece sahillerde deniz turizmi için tesisler inşa etmemiştir. Kış turizmi için, dağ sporları için tesisler de yapar. Bunlardan biri de Ankara’nın Elmadağ ilçesindeki Dağ evidir.
19 Aralık 1981’de inşa ediyor TURBAN bu tesisi. Elmadağ kayak merkezi oluyor. Ankaralı da, yurdun her yerinden meraklıları da akın ediyor. Kayak artık deniz turizmi kadar kültürümüze girmiştir. Usta kayakçıkar yetişir. Ulusal ve uluslararası kayak sporu yarışmaları düzenlenir. Bugün Türkiye’nin birçok yerine kayak tesisi açıkmışsa, hepsinin harcında TURBAN’ın bu tesisinin birikimi vardır.
Ama özelleştirmeciler buraya da göz koymuştur. 1996 yılında TURBAN’ın elinden alıyorlar ve 1,5 milyon ABD Dolara Nathaş A.Ş.’ye ikram ediyorlar.
TURBAN Urfa Oteli
Mülkiyeti Urfa İl Özel İdaresi’ne aittir. T.C. Turizm Bankası A.Ş. 1 Ocak 1979 tarihinde beş yıllığına TURBAN için kiralıyor. 31 Aralık 1983 tarihinde sona eren sözleşme, 15 yıl daha uzatılır.
TURBAN otele 53 oda ve 101 yatak kapasitesi kazandırmıştır. Otelde lobi, restoran, roof bar ve çamaşırhane de bulunmaktadır.
Sözleşme süresi bitmeden el konulan diğer tesisler gibi Urfa Oteli de, sözleşmesinin bitmesine daha 3 yıl var iken 1995 yılında Çiller-Baykal İktidarı döneminde el konulur ve İl Özel İdaresi’ne, yine tahmin edebileceğiniz gibi bedelsiz olarak devredilir.
Aynı dönemde özelleştirme yapılırken sevinç naraları atan iktidar destekli medyada, çarşaf çarşaf TURBAN’ı kötüleyen haberler yapılmakta, “zarar ediyor” diye çığlıklar atılmaktadır.
***
RP- DYP HÜKÜMETİ (28 HAZİRAN 1996 – 30 HAZİRAN 1997)
Erbakan-Çiller ortaklığı olan RP-DYP hükümetinin 1 yıllık iktidarı döneminde ise, TURBAN’ın Antalya Seyahat Acentesi’nin kapısına kilit vurulur.
***
ANAP – DSP – DTP HÜKÜMETİ (30 HAZİRAN 1997 – 11 OCAK 1999)
Çiller-Baykal iktidarının Ilıca Motel’ini ikram ettiği Oden İnşaat bu iktidar döneminde de TURBAN’ın kaymaklı tesislerini ihalelerde almaya devam eder.
Devletin devasa Akçay Tatil Köyü de bunlardan biridir.
TURBAN Akçay Tatil Köyü
Akçay Tatik Köyü, Turizm Bankası A.Ş. tarafından 1968’de hizmete açılır.
80 bungalov, 16 motel odası, 19 plaj evi ve sekiz apartman dairesi ile toplam 123 oda ve 316 yatak kapasitesi ile başlar tesis. Ayrıca restoran, kafeterya, Amerikan bar, oyun salonu ve spor sahaları da bulunmaktadır.
Bu tesis, 1960’lı yıllarda Akçay’ın iç turizmin önemli merkezlerinden biri olmasını sağlar.
1976’da Tatil Köyü’nün kapasitesi 164 odaya ve 440 yatağa çıkarılır. Her iki bungalov birleştirilerek ikişer odalı plaj evine dönüştürülür; kapasitesi de 120 oda ve 390 yatak olur. Tesiste doktor ve revir de vardır artık.
1983’de 60 kişilik alakart restoran, kaptan bar ve biri çocuklar için olan iki yüzme havuzu yapılır. Daha sonra biri çocuklar için olmak üzere iki yüzme havuzu daha yapılır.
1986’da tesisin yanındaki arazi de alınır ve buraya da 220 odalı ve 632 yataklı apart otel yapılır.
Bu devasa tesis, emekçilerin, işçilerin, memurların, emeklilerin ve genel olarak halkın dinlenme ve eğlenme olanağı bulabildiği bu ender yerlerden birine de göz koyarlar. Özelleştirmeci iktidarlar ve paragözler için kaymaklı kadayıf gibi görülmektedir.
1997 yılında el koyar tesise iktidar, T.C Turizm Bankasının ve TURBAN’ın elinden alır, 6 milyon 150 bin Dolara burayı da Oden İnşaat Turizm A.Ş.’ye ikram eder.
TURBAN Beldibi Kamping
T.C. Turizm Bankası A.Ş., Antalya Kemer Beldibi mevkiinde Güney Antalya Gelişim Projesi alanında, 71 günde tamamlayarak 29 Haziran 1984 tarihinde kamping hizmete açar. Dört buçuk hektarlık ormanlık alana kurulmuştur.
155 oba, 120 çadır yeri ve 468 yatak kapasitesi bulunan kampingde, 300 kişilik restoran, iki kıyı bar, her birinde 16 yemek hazırlama-pişirme ünitesi, 16 bulaşık makinası, 16 çamaşır makinası, 16 ütü, 48 kiralık buzdolabı bulunan tesis yaratılmıştır.
Tesiste üç iskele, televizyon izleme alanı, çocuk bahçesi ve otopark da bulunmaktadır.
ANAP-DSP-DP iktidarı da bu tesise el koyar. TURBAN’ın yarattığı bu devasa tesise ek koyarlar ve arazi sahibi diye Orman Bakanlığı’na devrederler.
Böylece TURBAN’ın bir tesisine daha el konulmuş, halkçı düşünce ile yönetilen bir tesis daha amacından koparılmış, halkın tatil yapabilme olanakları biraz daha daraltılmıştır.
TURBAN Marmaris Tatil Köyü
Marmaris Tatil Köyü, T.C. Turizm Bankası, dolayısıyla TURBAN tarafından yapılarak 1971’de hizmete açılır.
45 bin metrekare arazi üzerine kurulmuştur. 134 oda ve 382 yatak kapasitesi ile hizmete açılan tesis, 246 oda ve 510 yatak sayısına ulaştırılır. Tesiste, 400 kuverlik self-servis restoran, dinlenme ve oyun salonları, bar ve plaj bulunmaktadır.
Diğerlerinin başına ne geldiyse burada da aynısı oluyor.
Özelleştirmeci iktidar 1998 yılında tesise ek koyuyor ve arazi sahibi diyerek Orman Bakanlığı’na bedelsiz olarak devrediyor.
Bu tesis de amacından koparılmıştır, TURBAN’a bir darbe daha vurulmuştur.
TURBAN Belek Sosyal Turizm İşletmesi
Antalya’nın Serik ilçesinin Belek kasabasında 20 Temmuz 1985 tarihinde 500, 1986’da 250 oda ile toplam 750 odalı tesis yapılır. Ayrıca restoran, süpermarket ve kıyı barı bulunmaktadır.
İktidar 1998 yılında bu tesise de ek koyuyor, burası da Orman Bakanlığı’na bedelsiz olarak devrediliyor.
***
DSP HÜKÜMETİ (11 OCAK 1999 – 28 MAYIS 1999)
TURBAN’a saldırı, 137 gün süren Ecevit’in başbakanlığındaki DSP’nin azınlık hükümeti döneminde bile devan eder.
TURBAN Ürgüp Oteli
T.C. Turizm Bankası A.Ş. tarafından Ürgüp Oteli, 5-30 Eylül 1981’de tarihleri arasında 25 günlük süre için deneme amacıyla işletmeye açılır.
1983’de bankanın bağlı bulunduğu Turizm Bakanlığı ile yapılan protokol ile Ürgüp Oteli, 40 yıl süre ile işletilmesi için Turizm Bankası’na, TURBAN’a verilir.
Bu devirden sonra otelde iyileştirme ve geliştirmeler yapan TURBAN, otelin 160 oda ve 314 yatak mevcudunu, 1985 yılında 235 oda ve 464 yatağa ulaştırır.
1990’da tüm odalara ısıtma sistemi sağlanır.
Tesiste, 450 kişilik restoran, seminer salonu, hamam-sauna, yüzme havuzu, jimnastik salonu ve iki bar da kurulmuştur.
Turban sayesinde otel büyük bir cazibe merkezi olmuş, turizm merkezi olan Ürgüp-Göreme bölgesinde öne çıkmıştır.
Ancak 1983 yılında bağlı bulunduğu bakanlıkla 40 yıllık işletme sözleşme yapmış olmasına, sözleşme gereği 2023 yılına kadar işletme hakkı bulunmasına rağmen, iktidar 1999 yılında oteli TURBAN’ın ve Turizm Bankasının elinden alır.
Ve 3 milyon 100 bin Dolara, bunu da Oden Turizm A.Ş.’ye ikram eder.
***
DSP-MHP-ANAP HÜKÜMETİ (28 MAYIS 1999 – 18 KASIM 2002)
TURBAN Abant Oteli
Turizm Bankası A.Ş., 1975 yılında Abant ve Bolu Çevresi Turizm A.Ş. adlı şirkete ait olan Abant Otelinin çoğunluk hissesini satın alır.
Hemen oteli geliştirme faaliyetleri başlar. Oda sayısını artırılır, kapalı yüzme havuzu, sauna, seminer salonu yapılır, 200 kişilik restoran gibi yan üniteler kurulur.
İki yıllık hazırlıktan sonra Aralık 1977’de hizmete açılır.
Tesis sayesinde Abant Gölü çevresine hareket gelmiştir. Turizmde dikkat çekmeye başlar bölge. Gölün eşsiz güzellikleri, ormanla iç içe dokusu, TURBAN’ın Abant Oteli’nin çekim gücü ile birleşince yerli yabancı turistler akın eder. Dar gelirliler için büyük olanaktır yapılan.
Ama daha 3 yıl geçmeden buraya da el koya iktidar. Bu kez iktidarda DSP-MHP-ANAP iktidarı bulunmaktadır.
Ve bunlar da satarlar tesisi hemen.
Öyle ya!
Devletin nesine gerektir otel işletmek?!
Halkın, işçinin, memurun, emeklinin nesinedir tatil?!
Tatil onların değil, zenginlerin hakkıdır.
10,2 milyon dolara Emsel firmasına ikram ederler tesisi.
TURBAN Yalova Termal Tesisleri
Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığı’nın mülkiyetindeki Yalova Termal Tesisleri, 1980’de Turizm Bankası A.Ş. tarafından kiralanır. İyileştirme ve eklentilerle 101 oda ve 202 yatak ile açılır. Tesiste restoran, lobi, lobi bar, Amerikan bar, disco, TV salonu, oyun salonu, kafe, taverna, seminer salonu, termal hamamlar, termal yüzme havuzu, seralar, çamaşırhane ve otopark yer almaktadır.
TURBAN Turizm A.Ş.’nin özelleştirilmesinin ardından tesis, iyileştirme ve eklentilere rağmen, 2000 yılında, DSP-MHP-ANAP iktidarı döneminde tesise ek konur ve bedelsiz olarak Sağlık Bakanlığı’na devredilir.
TURBAN Kilyos İşletmesi
İstanbul Kilyos Tesisi, TURBAN’ın ilk tesisi olarak 1956’da plaj ve restoran olarak açılır.
Yoğun talep üzerine, 94 odalı bir otel, gazino ve Kilyos Kamping Tesisleri kurulur.
Ekleme ve iyileştirmelerle otel, 144 oda ve 304 yatak kapasitesine ulaşır.
TURBAN yok edilince, 2001 yılında Özelleştirme İdaresi tesisi TURBAN’ın elinden alır, Sarıyer Belediyesi’ne kiraya verir.
Gazeteci Yalçın Bayer, Hürriyet Gazetesindeki köşesinde 11 Mayıs 2002 tarihinde ““Kilyos Turban’ın başına gelenler” başlıklı yazısında bu özelleştirme için şunları yazar;
“Özelleştirme İdaresi’nin Kilyos Turban Tesisleri’ni kime vereceğini 2000 Mayıs’ında sormuştuk. Aslında sahibi çoktan belli olmuş; Sarıyer Belediyesi…
İstanbulluların bir dönem en önemli turizm merkezlerinden olan tesisler, ‘ballı özelleştirme’den sonra ‘ballı kiralama’nın kurbanı olup gitmiş.
Eski ANAP’lı olduğunu söyleyen bir okurumuzdan (Kilyoslular da anlatmışlardı) tesisin başına gelenleri öğreniyoruz:
‘’TURBAN, 247 dönümü tapulu; 142 dönümü de Hazine’den tahsisli olmak üzere toplam 389 üzerinde kuruluydu. Özelleştirme İdaresi, buranın tapusunu bilabedel Sarıyer Belediyesi’ne verdi. ANAP’lı Belediye de geçen yıl aylığı 70 milyardan 10 yıllığına kiraya verdi. Sözleşmede, tahsis alanı 80 dönüm geçiyor. Ancak kiracı veya kiracılar alanın tümünü tel örgü ile çevirdiler. Futbol sahası yaptılar; yeşil alanı mahvederek otopark yeri açtılar. Yani ranta kurban ettiler Turban’ı.
Anlamadım; burasını bir kişi mi, birkaç kişi mi kiraladı?
Efendim kiracı Erdal Delikara isimli bir şahıs gözüküyor. Daha önce Laleli yöresinde ‘Dallas’ Oteli’ni işletmiş. Halen başkanlığını Belediye Başkanı Sedat Özsoy’un yaptığı Sarıyerspor yöneticisi. İnanmak istemiyorum ama Başkanın da gizli ortağı olduğu konuşuluyor. 2001 Mayıs’ında bu yer kendisine ihalesiz kiralanırken, bir holdingin sahibi olan Halil Durmuş’un, Delikara’ya yardımda bulunduğu belirtilmişti. Ancak daha sonra çekildi. Onarımda çalışan işçilere para ödenemiyor; kriz fena vurdu.
Sarıyer Belediyesi’ne bu imtiyazı kim verdi?
Orasını bilmem; zamanın Özelleştirme İdaresi’nden sorumlu Devlet Bakanı Yüksel Yalova’ya sormak lazım.
Otelin şimdiki durumu nedir?
Sözleşmeye göre, kiralayan iki yıl içinde 4 yıldızlı otel yapacak; süre 2003 Mayıs’ında bitiyor. Şu ana kadar ortaya çıkan bir şey yok. Birkaç konaklama binasında onarım yapıldı, altyapı tesisatı yenilendi. İşin ilginç yanı kira 70 milyar ama belediye 35 milyarını onarım masrafına katkıda bulunmak için almıyor. Bu nedenle sözleşmeye uyulup uyulmadığı tartışma konusu oluyor. Kilyoslular, kapatılan plajın halka açılmasını istiyorlar; Bu konuda muhtarlık ve Güzelleştirme Derneği Sarıyer Kaymakamı’na şikayette bulunuyorlar.
İşte size bir özelleştirme öyküsü…”
***
1998 – 2000 ARASINDA EL KONULANLAR
Bu dönemde üç ayrı hükümet görev yapmıştır;
1-) 30 Haziran 1997 – 11 Ocak 1999 tarihleri arasında Mesut Yılmaz’ın Başbakanlığında ANAP-DSP- DP Hükümeti.
2-) 11 Ocak 1999 – 28 Mayıs 1999 tarihleri arasında Bülent Ecevit’in Başbakanlığındaki 137 gün süren DSP Azınlık Hükümeti.
3-) 28 Mayıs 1999 – 18 Kasım 2002 tarihleri arasında Bülent Ecevit’in Başbakanlığında DSP-MHP-ANAP Hükümeti.
TURBAN Adalya Oteli ile TURBAN Antalya Kaleiçi İşletmesi ve Antalya Marina, 1998-200 yılları arasında TURBAN’ın elinden alınarak satılmış olmasına karşın, Özelleştirme İdaresi Başkanlığı kayıtlarında da tarihi tam olarak belirtilmemiştir.
TURBAN Adalya Oteli
Turizm Bankası A.Ş. ve TURBAN, atıl durumdaki tarihi kale içi binasını restore ederek 1983 yılında otel olarak hizmete açar. Sözleşmeye göre 40 yıl süresince işletecektir.
Ancak 1998-2000 yılları arasında iktidar otele el koyar ve Maliye Bakanlığı’na bedelsiz olarak devreder.
TURBAN Antalya Kaleiçi İşletmesi ve Antalya Marina
1972’de sit alanı ilan edilen yat limanını ve çevresini turistik bir eğlence merkezi olarak korumak ve yaşatmak gerekmiştir.
Turizm Bankası A.Ş. ve TURBAN, 5 yıllık çalışma ile 1978 yılında 42 hektarlık bölgeyi restore eder.
Eski balıkçı limanı, yat limanı, mevcut binaları ve eğlence merkezi düzenlenir.
Antalya Kaleiçi Marina 50 yat kapasitesi ile hizmete açılır.
1988’de 15 yatlık ilave ile kapasite 65 yata ulaştırılır.
Proje, 1984’te Türkiye’nin Turizm Oscar’ı sayılan Altın Elma ile ödüllendirilir.
Bu kadarla da kalmaz. 1986’da İngiliz Turizm Yazarları Derneği’nin geleneksel Gümüş Samur Ödülü ile de ödüllendirilir.
Ama iktidarda yine özelleştirmeciler vardır. 1998-2000 arasında Maliye Bakanlığı, Turizm Bankası’nın restore ettiği ve işlettiği TURBAN Antalya Kaleiçi Marina’ya da el koyarlar.
SONUÇ
“AKP döneminde hiç TURBAN tesisi satılmamış mı” diye merak edenler için belirteyim, önceki hükümetler öylesine hırsla saldırmışlar ki kamusal T.C. Turizm Bankası’na ve TURBAN’ın tesislerine, AKP’ye satacak bir şey kalmamış.
Özetle, daha 12 Mart Amerikancı darbesi ile başlayan, esas olarak 12 Eylül Amerikan darbesi ile kapsamlı saldırı niteliğine ulaşan dönemde,
1-)1980 öncesinde TURBAN tesislerine kısmi olarak görülen saldırı, 1986’da Turizm için kurulan kamu bankasının statüsünü değiştirmekle sıçrama yaptı.
2- ) Bankanın statüsünden sonra varlığı yok edildi, başka bir bankanın içinde eritilerek ortadan kaldırıldı banka.
3-) Kamusal turizm tesislerinin kamunun finans örgütleri ile bağı da koparılınca teker teker tesisleri yok etmeye yöneldiler. Kimini sattılar, kimini kapattılar.
T.C. Turizm Bankası’nın ve bankaya ait TURBAN aracılığı ile yaratılan turizm tesislerinin yok edilmesi ile büyük kötülüklerin önünü açtılar.
“Turizmin önünü açtı” diye reklam edilen Özal ve ardından gelen iktidarlar, gerçekte şu 4 şeyi yaptılar;
a-) Cumhuriyet Türkiye’sinin kamucu ve halkçı turizm girişimlerini yok ettiler.
b-) İç pazarı emperyalist dünyanın yağmacı tekellerine açtılar.
c-) Sahilleri ve SİT alanlarını yerli vurguncularla yağmalamaya koyuldular
d-) Turizmi, tatil ve dinlenmeyi, halkın ücretsiz ya da ucuz yararlanabildiği alan olmaktan çıkardılar, vahşi kapitalizmin talan dünyasını yarattılar.
KAYNAK:
- Özelleştirme İdaresi Başkanlığı
- Türkiye Turizm Ansiklopedisi
Mehmet Akkaya
