Türkiye ve Macaristan‘ın yine davet edilmediği ABD liderliğinde düzenlenen 2. Demokrasi Zirvesi 28 Mart’ta başladı. 30 Mart’a kadar başkent Washington’da yapılacak Demokrasi Zirvesi’ne “taraflı davetler” yapmakla eleştirilen ABD Başkanı Joe Biden yönetimi, Kosta Rika, Hollanda, Güney Kore ve Zambiya‘nın etkinliğe ev sahipliği yapacağını bildirmişti.
120 ülkenin davet edildiği bu yılki zirveye İsrail ve Polonya gibi stratejik öneme sahip ülkelerin yanı sıra Bosna Hersek, Gambia, Honduras, Fildişi Sahili, Lihtenştayn, Moritanya, Mozambik ve Tanzanya’nın da davet edildiği bilgisini verdi.
Açıklamada, zirvenin ilk günkü oturumlarının sanal ortamda olacağı ancak diğer iki gün hem sanal hem de yüz yüze toplantılar yapılacağı kaydedildi. Zirvenin organizasyonunda yer aldığı için adının açıklanmasını istemeyen bir sivil toplum aktivisti, sanal formatın zirvenin önceliğinin azaldığı hissine yol açtığını ve katılımcıların “cesur reformlar” yapmasını zorlaştırdığını söyledi.
Zirvenin üç günlük programında, ilk gün Ukrayna-Rusya savaşının da konuşulacağı ve Ukrayna Devlet Başkanı Vladimir Zelenskiy’in konuşma yapacağı belirtildi.
Zirveye Türkiye ve Macaristan yerine demokratik oldukları şüpheli birçok ülkenin davet edilmesi eleştirilmiş ve Biden’ın demokrasi tanımına “çifte standart” nitelemesi yapılmıştı.
Ukrayna’yı işgalinden dolayı Rusya‘yı ağır şekilde eleştirerek demokratik ülkelerin birleşmesi çağrısında bulunan Biden yönetimi, savaş nedeniyle oluşan enerji krizini çözmek için Venezuela gibi yönetimlerle görüşerek demokrasi ve insan hakları konularında ödün verdi.
Stratejik ve Uluslararası Çalışmalar Merkezi’nden Christopher Hernandez-Roy zirve öncesinde yaptığı toplantıda, “Biden yönetimi bir diktatöre karşı başka bir diktatörle müzakere edecek kadar ileri gitti,” diyerek acil sorunları ele alma hedefiyle Washington’un ilkelerini bir kenara bırakabildiğinin altını çizdi.
ABD’li yetkililer bu eleştirileri kabul etmezken yine de kendilerine yöneltilen “meşru eleştirileri” dikkate aldıklarını da ifade ediyor.
Biden yönetiminin en önemli dış politika girişimlerinden biri olarak görülen ve dün başlayan Demokrasi Zirvesi’nin ikincisine 120’den fazla lider davet edilirken, Türkiye’nin davetli ülkeler arasında yer almaması dikkat çekmişti. ABD’nin önde gelen yayın organlarından Foreign Policy dergisi de Türkiye ve Macaristan’a davet gitmemesiyle ilgili “Biden, kendi demokrasilerini ortadan kaldıran NATO müttefiklerini reddetti” yorumunu yapmıştı.
Voice of America sitesinin haberine göre Beyaz Saray Ulusal Güvenlik Konseyi Stratejik İletişim Koordinatörü John Kirby, ABD liderliğindeki Demokrasi Zirvesi’ne NATO üyeleri Türkiye ve Macaristan‘ın neden davet edilmediği sorusuna, “davetli listesiyle ilgili kararların, ülkelerin demokratik kurumları, insan haklarını, hukukun üstünlüğünü ve medya özgürlüğünü destekleme iradesine göre alındığı” yanıtını verdi.
“Zirve ABD ve NATO’nun, özellikle Ukrayna konusunda birlik olunmasını istediği bir döneme denk geliyor. Acaba bu iki müttefikin davet edilmemesinin bir nedeni var mı ve NATO birliğinin önemi göz önünde bulundurulduğunda olası tepkileri konusunda bir endişe mevcut mu?” sorusunu yanıtlayan Kirby, iki NATO müttefikiyle ilişkileri ilerletme ve güçlendirme konusunda son derece kararlı olduklarını, ortak kaygı ve menfaatleri ilgilendiren pek çok farklı konuda birlikte çalışmaya devam edeceklerini söyledi.
Ancak aynı zamanda demokratik kurumları, insan haklarını, hukukun üstünlüğünü ve medya özgürlüğünü desteklemeye kararlı olduklarını vurgulayan Beyaz Saray yetkilisi, “Ülkelerin zirve listesine eklenip eklenmemesine ilişkin kararlar tüm bunlar göz önünde bulundurularak alındı. 2023’te yeni davet edilen ülkeler, zirvenin temalarını destekleme konusunda açık bir siyasi irade sergilemektedir” dedi.
Türkiye, 2021’deki ilk Demokrasi Zirvesi’ne davetli ülkeler arasında da yer almamıştı.
