Mehmet AKKAYA yazdı: Yabancı tekellerin büyük işgali!

Türkiye, son 40 yılda üç ayrı kanaldan yabancı tekellerin işgaline uğradı.

BİRİNCİ KANAL: Satışa çıkarılan stratejik kurum ve işletmelerimiz yabancı tekellere ikram edildiler. Bu yolla, TÜPRAŞ, PETKİM, TELEKOM, Bankalar, enerji, petrol dağıtımı gibi kurumlarımız, TEKEL’in İçki Fabrikaları, Sigara Fabrikaları gibi devasa ölçekli yüzlerce işletme, emperyalist tekellerin eline geçti.

İKİNCİ KANAL: Kamu kurumlarının olanaklarından beslenen, kamunun kollayıcı, esirgeyici kanatları ile serpilen yerli özel şirketlerimiz, devletin ekonomideki rolünün köreltilmesiyle bu olanaktan yoksun kaldılar,  yabancı tekeller tarafından yutuldular. Örneğin sadece 2019 ve 2020 yıllarını kapsayan iki yıllık dönemde tam 191 özel şirketimiz, yabancı tekellerin eline geçti. Bu sürecin devam ettiğini söyleyebiliriz.

ÜÇÜNCÜ KANAL: İç pazarımızda faaliyet sürdürmek isteyen yabancı tekellerin önündeki sınırlamalar kaldırıldı, yabancı şirketler, hızla ve çok sayıda şirketle ekonomimizi istila ettiler.

*

Özelleştirmelerle ilgili önceki yazılarımda, yabancılara satılan kurumlar geniş yer almıştı.

İkinci türden işgali, özel sektörümüzün yabancı tekellerce yutulması konusunu da zaman zaman ele almıştım.

Üçüncü tür işgali, yabancı şirketlerin iç pazarımızı doğrudan istilası da 2015 yılı sonrasındaki yazılarımdan bazılarının konusudur. Ancak sayıları ve ilgi alanları sürekli büyüyen bu işgali gözlemlemeye devam etmek gerek. Toplumun özelleştirmelere duyarlı kesiminin dikkatinden kaçan bu işgal türü, sessiz ama hızla büyümesi ile daha da dikkat çekicidir.

Bugün, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı verilerine göre 30 Haziran 2024 tarihindeki durumu inceleyeceğiz.

Son durumu ele almadan önce, üçüncü türden işgalin ne zaman nasıl başladığına kısaca bakalım;

12 EYLÜL DARBESİ VE YABANCI TEKELLERE ÖZGÜRLÜK

1980 yılı Haziran ayında, yani 12 Eylül Amerikancı darbesinin hemen arifesinde, ülkemizde faaliyette bulunan yabancı şirket sayısı 78 idi. Yanlış okumadınız. Evet, sadece 78 idi.

Bugüne baktığımızda şükrettiğimiz o sayı, ipini koparan her yabancı şirkete giriş izni verilmeyişi sayesindedir.

O tekelin ya da şirketin ürettiği malın emsali Türkiye’de üretiliyorsa, ulusal ekonomiyi, iç pazarı, milli şirketleri korumak için, giriş izni verilmeyişi sayesindedir.

Bu yüzden, Demokrat Parti, Adalet Partisi gibi dönemin liberal iktidarları için bile, iç pazarımız, kamu kurumlarımız ve milli özel şirketlerimiz öncelikli olmuştur.

Bu yüzdendir ki 1980 yılında bile ülkemizdeki yabancı şirket sayısı, sadece 78 idi.

SERBEST BÖLGE’LERLE BAŞLAYAN İŞGAL

12 Eylül darbesinin desteklediği 24 Ocak Kararları ve bu kararların partisi olan Özal’ın yönettiği ANAP iktidarının, “bırakınız geçsinler” dönemi…

 “Devlet ekonomiden elini çekmeli” dönemi…

“Serbest piyasa” dönemi…

Yabancı tekellere konulan sınırlamaların kaldırılması dönemi…

Özal’ın ANAP’ı ve sonrasındaki aynı yolun yolcusu hükümetler…

Her defasında yabancı tekellere daha fazla özgürlük, her defasında daha fazla yabancı şirket işgali…

Özallar döneminde ilk adım, yabancı tekeller için vergi cenneti, işçiler için ise cehennem olan havzalar yaratmak oldu. “Serbest Bölge” dediler adına.

1985 yılında Mersin ve Antalya Serbest Bölgelerini kurdular.

1987’de Ege Serbest Bölgesi’ni,

1990’da İstanbul İhtisas, İstanbul Trakya ve Trabzon Serbest Bölgelerini kurdular…

Özal’ın ANAP iktidarından sonra gelen hükümetler, daha da hızlandırdılar.

1992’de Adana ve İstanbul Endüstri ve Ticaret Bölgesi…

1995’de Samsun Serbest Bölgesi,

1996’da Tekirdağ’da Avrupa Serbest Bölgesi kuruldu.

1997’de Rize, Samsun ve İzmir Serbest Bölgelerini açtılar.

1998’de Gaziantep Serbest Bölgesi,

1999’de TUBİTAK-MAM Serbest Bölgesi…

2000’de ise Denizli, Bursa ve Kocaeli Serbest Bölgeleri…

Sonuç olarak 1985 ile 2000 yılları arasında, tam 18 sanayi bölgesinde 18 “serbest bölge” kurdular.

18 ayrı yerden emperyalist tekellere sınırsız özgürlük sağlanmış, 18 ayrı vergi cenneti yaratılmıştı.

Bugün bu bölgelerde 91 bin 303 işçi, sendikadan, iş güvenliğinden ve dayanışmadan mahrumdur.

DSP-MHP-ANAP İKTİDARI VE 6 BİN 683’E

ANAP iktidarı kamu kurumlarına ve ulusal koruma duvarlarına saldırısı, sonraki hükümetler tarafından da benimsendi, uygulandı. Bir yandan kamu kurumları haraç mezat satılıyor, serbest bölgelerde yabancı sermaye cennetleri yaratılıyor,  bir yandan da yabancı şirketlere milli şirketlerimizin aleyhine ulusal düzeyde kolaylıklar sağlanıyordu. Yabancı şirket sayısı baş döndürücü bir hızla çoğaldı.

12 Eylül darbesi sonrası aynı yolun yolcusu hükümetlerin 22 yılda getirdikleri yer, ulusal pazarımız, milli kurum ve milli şirketlerimiz için cehennemdi. 2002 yılı Haziran ayında iktidardaki DSP-MHP- ANAP hükümetinin Sanayi Bakanlığının verileri, o tarihte Türkiye’deki yabancı şirket sayısını 6 bin 683 olarak saptıyordu.

1980 yılında sadece 78 olan Türkiye’deki yabancı şirket sayısı, Haziran 2002’de 6 bin 683’e çıktı.

Ürkütücü bir işgal yaşanıyordu.

AK PARTİLİ YILLAR

2002 yılı Kasım ayında iktidarı devralan AK Parti de tıpkı öncekiler gibi “Özal’ın, Kemal Derviş’in devamıyız” diyor, özelleştirmeyi savunuyor, yabancı sermayeye sınırsız özgürlük sağlıyordu.

DSP-MHP-ANAP Hükümetinin Avrupa Birliği’ne söz verdiği binlerce sayfadan oluşan ve 2002 yılında TBMM’deki bütün partilerin desteğini alan “Ulusal Program” için “biz de aynen onaylıyoruz” demişti Abdullah Gül ve Tayyip Erdoğan.

Öyle de oldu. Bunlar da sattı önlerine gelen kamu kurumlarını. Bunlar da Serbest bölgeleri devam ettirdi. Bunların döneminde yabancı tekellere sağlanan özgürlük daha da büyüdü.

DSP-MHP-ANAP hükümetinden yabancı şirket sayısının 6 bin 683 olarak devraldılar.

2015 yılı Haziran ayında tam 44 bin 810’a çıkardılar.

2021 yılı Haziran ayında sayı tam 74 bin 20’ye çıktı. Bu sayının içinde, 620 adet irtibat bürosu yoktu.

2024 yılı Haziran ayında ise, “faaliyet yürüten şirket sayısı” 83 bin 542’ye ulaştı. Bu sayıya da “irtibat bürosu” şeklinde faaliyet yürüten 467 şirketi de eklemek lazımdı.

83 BİN 542 YABANCI ŞİRKET, HANGİ SEKTÖRLERDE FAALİYET YAPIYOR?

Cumhurbaşkanlığı sisteminin ilgili bakanlığı olan Sanayi ve Ticaret Bakanlığının yayımladığı “30.06.2024 Tarihi İtibariyle Türkiye’de Faaliyette Bulunan Yabancı Sermayeli Firmalar Listesi” başlıklı belge, faaliyet yürüten yabancı şirketler hakkında şu bilgileri vermektedir.

SEKTÖR YA DA İŞ TÜRÜ                                                                                                    ŞİRKET SAYISI

SEKTÖRLERLE İLGİLİ DURUM

1-) Tam 58 ayrı sektörümüz yabancı şirket işgaline uğramış.

2-) İşgalci şirketler, otomotiv sanayi, inşaat, gayrimenkul sektörüne daha fazla ilgi göstermişler.

3-) Bu 58 iş alanı içerisinde, Türk devletinin ve milli şirketlerimizin yapamayacağı neredeyse hiçbir iş türü yoktur. Hiçbiri yabancıların yardımını gerektiren işler değildir, hepsi zaten yaptığımız işlerdir.

4-) Yabancı tekeller, iç pazarımızı işgal etmekle, kaynaklarımızı yağmalamakla kalmıyor, bizim sanayici ve tüccarımızı da sahadan kovuyor, işini işyerini elinden alıyor gerçekte.

5-) Yabancı şirketlerin cirit attığı iş türlerinin bazıları güvenliği de ilgilendiren ekonominin stratejik işleridir. Örneğin,

-“Madencilik işleri” adı verilen işler,

-“Taşkömürü Ve Linyit Madenciliği” adı verilen işler,

-“Enerji üretim ve dağıtımı” işleri,

-“Posta Ve Telekomünikasyon” işleri,

-“Sağlık İşleri Ve Sosyal Hizmetler” alanındaki işler,

-“Suyun Toplanması, Arıtılması Ve Dağıtılması” işleri,

-“Tütün Ürünleri İmalatı” işleri…

Bu işlerin bırakalım yabancılara verilmesi, milli olsa bile özel şirketlere verilmesi vahim hatadır. Bunlar, yabancı işletmelerin tasfiye edilmesi ve kamu şemsiyesine kazandırılması gereken işlerdir.

6-) “Diğer Hizmet Faaliyetleri” ve “Diğer İş Faaliyetleri” adıyla icat edilen iki ayrı sektör var ki, ne oldukları belli değil. “Diğer hizmet”, “Diğer İş”… Uçsuz bucaksız bir iş alanı… Bir değil, otuz değil, beş yüz de değil… Sadece bu iki gruptaki şirket sayısı, tam 6 bin 632.

“Söz bitti” denecek durum.

7-) Yabancı tekellere öylesine sınırsız bir işgal olanağı verilmiş ki, “Gayrimenkul Hizmetleri”, “Evlerde Yaptırılan Hizmet İşleri”, “plakçılık-kasetçilik”, hasır örme işi gibi, kısa bir eğitimle her vatandaşın yapabileceği işlerde bile yabancılar, kendi şirketleriyle gelmiş, pazarımızı işgal etmiş, işimizi elinizden almışlar.

 “Bu kadarı da olmaz” denecek durum.

 Ulusal olanaklarla zaten yapılan işlerde çantasını alarak iç pazarımıza yerleşen yabancı şirketler, en az 83 bin 542 yerli şirketimizin işini elinden almış, onların iç piyasadaki pazar alanlarını işgal etmiş, ihracat potansiyellerini ellerine geçirmişlerdir.

YABANCI İNŞAAT ŞİRKETLERİNİN İŞGALİ 

Bu alandaki işgalin önemini anlamak içinİnşaat Mühendisleri Odası’nın Nisan 2021 dönemi “Türkiye`de İnşaat Mühendisleri Gerçeği: İş, İstihdam Ve İşsizlik` Raporu”ndan birkaç cümle okuyalım:

“Her on inşaat mühendisinden üçü işsizdir (yüzde 28,2). Bu oran, kadın inşaat mühendislerinde yüzde 47,1`i, 35 yaş altındaki inşaat mühendislerinde 48,3’dür.

– Mühendislerin yüzde 27,5`i asgari ücretin altında bir ücretle çalışmaktadır.

– Mühendislerin yüzde 58,9’u borçlanmak, yüzde 51,7’si kredi kullanmak zorunda kalmıştır

– Kamu kurumlarında istihdam mühendisler açısından neredeyse ortadan kaldırılmıştır. Çalışan on mühendisten yalnızca ikisi (yüzde 18,8) kamuda çalışmaktadır.

– Özel sektördeki her on mühendisten ikisi (yüzde 19,5) ek iş yapmak zorunda kalmaktadır.

– Mühendislerin yüzde 79,2`si gelecek için kaygılıdır.

– Mühendislerin yüzde 65,4’ü yurt dışına gitmek istemektedir.”

*

Mühendislerimizin durumu budur, Rapor böyle diyor.

Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nın 2024 Haziran verileri ne diyor?

Türkiye’de faaliyet sürdüren yabancı inşaat şirketi sayısı 7 bin 314 diyor.

Mühendislerimiz işsiz, aç sefil, Türkiye yabancı inşaat şirketi işgali altında. Vahşetin de ötesinde bir durum.

ÜLKELERİN ŞİRKET SAYISINA GÖRE DURUM

  Ülke                                          Şirket Sayısı

KAN DONDURAN GERÇEKLER

Türkiye’de yabancı şirketlere dair dikkat çeken bazı ilginçlikler şöyle sıralanabilir:

1-) Şirket sayısına göre sıralamanın en üstünde yer alan Suriye kökenli şirket sayısı, ikinci sıradaki Alman şirketlerinin sayısının bile iki katına yakındır.

Alman şirketleri de dahil olmak üzere sayı itibariyle diğer ülkelerle aradaki makası açmaktadır.

Suriyelilerin şirketleri daha 10 sene öncesinde sıralamanın altlarında iken, 2020 yılından beri listenin tepesindedir ve sayıları hızla artmaya devam etmektedir.

Suriyelilerin şirketleri, ağırlıklı olarak Türkiye’deki Suriyelilerin açtığı şirketlerdir.

2-)  15.002 Suriye Şirketinin iç pazarımıza girmesi ve sayılarının giderek artıyor oluşu,  hem mülteci sorunu bakımından, hem yabancı kaçak işçilik bakımından dikkate değer durumdur.

3-) Birleşmiş Milletlere üye ülke sayısı 206 görünmektedir.

Türkiye’de şirketi bulunan ülke sayısı ise 189’dur.

Bayrak dikmiş, isim almış neredeyse her ülkenin Türkiye’de en az bir şirketi bulunmaktadır.

Türkiye’nin ekonomik bakımdan güvenlik duvarları delik deşik olmuş. Daha doğrusu duvar vs kalmamış. Türkiye yolgeçen hanına dönmüş. İpini koparan gelip bizim topraklarımızda cirit atar olmuş.

4-) Ekonomik sınırlarımız öylesine kevgire dönmüş ki, İngiltere, Fransa, Hollanda gibi hala sömürgeleri olan ülkeler, kendileri şirketlerini göndermekle kalmamış, ülke müsveddesi sömürgeleri bile şirketleri ile pazarımıza işgalci olarak gelebilmişler.

5-) Cayman Adaları gibi çok sayıda kara para ülkesi, çok sayıda şirketleri ile pazarımıza çöreklenmiş durumdalar.

SONUÇ

Bazıları resmi kanallardan, ülkelerin ve devletlerin ruhsatlarıyla gelmiş, bazıları da başkalarının taşeronu olarak…

Kan donduran durumlar…

Görünen o ki, yeniden Samsun’a çıkma zamanı.

Mehmet AKKAYA