Mehmet AKKAYA yazdı: 5 yılda 434 şirketimizi ele geçirdiler

23 Ekim 2024 günü yarinlar.com.tr’de, “Yabancı tekellerin büyük işgali!” başlıklı köşe yazıma böyle başlamıştım;

“Türkiye, son 40 yılda üç ayrı kanaldan yabancı tekellerin işgaline uğradı.

BİRİNCİ KANAL: Satışa çıkarılan stratejik kurum ve işletmelerimiz yabancı tekellere ikram edildiler. Bu yolla, TÜPRAŞ, PETKİM, TELEKOM, Bankalar, enerji, petrol dağıtımı gibi kurumlarımız, TEKEL’in İçki Fabrikaları, Sigara Fabrikaları gibi devasa ölçekli yüzlerce işletme, emperyalist tekellerin eline geçti.

İKİNCİ KANAL: Kamu kurumlarının olanaklarından beslenen, kamunun kollayıcı, esirgeyici kanatları ile serpilen yerli özel şirketlerimiz, devletin ekonomideki rolünün köreltilmesiyle bu olanaktan yoksun kaldılar,  yabancı tekeller tarafından yutuldular. Örneğin sadece 2019 ve 2020 yıllarını kapsayan iki yıllık dönemde tam 119 özel şirketimiz, yabancı tekellerin eline geçti. Bu sürecin devam ettiğini söyleyebiliriz.

ÜÇÜNCÜ KANAL: İç pazarımızda faaliyet sürdürmek isteyen yabancı tekellerin önündeki sınırlamalar kaldırıldı, yabancı şirketler, hızla ve çok sayıda şirketle ekonomimizi istila ettiler.”

O gün üçüncü yoldan uygulanan işgali ele almış, böyle demiştim.

1980 yılında sadece 78 olan yabancı şirket sayısı, 2001 yılında 6 bin 683’e, 2024 yılında ise tam 83 bin 542’ye tırmanmıştı.

Yapamadığımız hiçbir alanda faaliyeti olmayan bu tekellerin, sağlanan imtiyazlarla nasıl bizim pazarımızı işgal ettiklerini, nasıl bizim şirketlerimizi kendi pazarımızdan sürdüklerini, resmi verilerle incelemiştik.  

Bugün ise ikinci yıldan uygulanan yabancı tekel işgalini ele alacağız. Yabancı tekellerin kenti topraklarımıza, bizim pazarımıza gelerek kendi şirketlerimizi ele geçirişlerinin ürkütücü verilerinde dolaşacağız.

Endişelenmeyin, 1980 sonrasındaki bütün işgal sürecini değil, sadece son 5 yıla bakacağız. 1919 ile 2023 yılları arasına.

40 YILLIK SÖMÜRGE POLİTİKASI

12 Eylül darbesi sonrasında başta ANAP olmak üzere neoliberal partilerin tamamı, devletin ekonomiden çekilmesini istediler. Üretimi ve yatırımı tamamen özel şirketlere bırakılmasını, yabancı sermayeye konulan sınırlamaların tümüyle kaldırılmasını istediler. Hatta yabancı tekellerin ülkemize gelmesini özendirmek için, özel imtiyazlar, ulusal şirketlerimizde olmayan kolaylıklar da sağlanmasını savundular. Yabancı sermayenin sınırsız olanaklara sahip olduğu “serbest bölgeler” bile kurdular, ülkenin her yerine yaydılar.

Bütün bunları iktidara gelen neoliberal partiler, ülkemizin sömürgeye dönüşeceğini, milli ekonomimizin çökeceğini bile bile pervasızca uyguladılar. 1983 yılında ANAP iktidarının başlamasından bugüne, kesintisiz olarak uyguladılar.

Sonuç, pervasızca cirit atan 83 bin 542 yabancı şirket, stratejik kurumlarımızı ele geçiren yabancı tekeller ve yerli şirketlerimizi kendi topraklarımızda yutan yabancı şirketler…

Sadece kendi vatandaşımız değil, kendi şirketlerimiz bile kendi topraklarımızda ürker, korkar oldular…

CELLADINA DESTEK OLMAK

Acı olan şu ki, devlet korumasından mahrum kaldığı için ayaklar altında ezilen, yabancı tekellerin rekabetine dayanamayan, iflas edn, kepenk kapatan, ya da o tekele yem olan yerli şirketlerimiz, yabancı tekellere imtiyaz sağlanmasını, kamu kurumlarının yok edilmesini ve serbest piyasayı Özal’dan beri hararetle savundular, o partilerin milli ekonomiye düşman politikalarına yıllar yılı destek verdiler.

Sonuç, ülkede tarım kalmadı, hemen her şey ithal edilir oldu, yabancı tekelle bizim şirketlerimiz birer beşer yutar oldular.

5 YILDA 484 ŞİRKET

Bu yazı da sadece son beş yılımıza ve sadece kendi şirketlerimizin nasıl ele geçirildiğine bakacağız.

2019 ve 2020 yılarını kapsayan iki yıllık dönemde 119 yerli şirketimiz yabancı tekellere yem olmuştu. Bu duruma ilişkin verileri 12 Ekim 2021 tarihinde www.haber2021.com sitesinde yayınlanan  “Son İki Yılda 119 Şirketimiz Yabancı Tekellerin Eline Geçti” başlıklı yazımda görülebilir

2021 yılında 118 yerli şirketimiz yabancı tekellerin eline geçti. 2022 yılında 70, geçtiğimiz yıl, 2023 yılında ise 127 milli şirketimiz yem oldu.

Böylece son beş yılda, toplamda 434 şirketimiz bu süreçten etkilendiler

SEKTÖRLERE GÖRE ELE GEÇİRİLEN ŞİRKETLERİMİZ

2021, 2022 ve 2023 yıllarında sektörlere göre ele geçirilen şirketlerimiz sayılarımız alttaki tabloda yansıtılmaktadır.[1]

                             Sektör                                                      Şirket Sayısı

Tabloya baktığımızda dikkat çeken durumları şöyle sıralayabiliriz.

1-) Son üç yılda daha çok hangi sektörlere hangi üretim alanlarına yoğunlaştığı görülmektedir. Ülke ekonomisi için stratejin üretim alanları diyebileceğimiz, TMT (Teknoloji, Medya ve Telekomünikasyon), bilişim, Endüstriyel Üretim ve Otomotiv, yabancı tekellerin en çok iştahlandıkları alanlardı. Bu durumu önceki yıllarda da görmekteydik.

2-) Ülkemize gelerek işletmelerimizi ele geçirmeye yönelen yabancı tekeller, yiyecek ve içecekten perakende sektörüne, madencilikten bilişime, iletişimden ulaştırmaya, hizmetler alanına kadar stratejik olup olmadığına bakmadan ülkemizin olağan hayatına dair bütün işleri ele geçirmeye yöneldiler. Sadece faaliyet sürdürmek amacıyla iç pazarımıza giren 83 bin 542 şirket sayısından da görüleceği gibi, kamuculuğu ve devletçiliği tasfiye etmek isteyen piyasacı iktidarların yol vermesini fırsat bilen haramiler, kelimenin gerçek anlamıyla bir işgal gerçekleştirmektedirler.

YABANCI TEKELLERİN ÜLKELERİ

2021, 2022 ve 2023 yıllarında yerli şirketlerimizi ele geçiren yabancı şirketlerin mensubu olduğu ülkeleri incelediğimizde aşağıdaki tabloyu görüyoruz.

1-) Sadece bir ülkenin bulunduğu satırlar, o ülkeye ait bir, ya da birden fazla şirketin, yanlarına ortak almaksızın yaptıkları satın alma eylem sayısı hakkındadır. Örneğin ABD şirketleri, yanlarına ortak almaksızın son 3 yılda 42 ayrı şirketimizi, Belçikalı şirketler de 8 şirketimizi ele geçirmişler.

2-) Birden fazla ülke isminin bulunduğu satırlar, o ülkelere mensup şirketlerin birlikte yaptığı ele geçirme sayısı hakkındadır.

3-) Birden fazla ülke şirketinin birlikte operasyon yaptığı durumlarda, ilk ülke hisse bakımından ağırlıklı olanı ifade etmektedir.

4-) Bazı satın almalarda “Açıklanmadı” notu görülüyor. Bu, operasyonu yapan ülkenin ve yabancı şirketin açıklanmadığı anlamına gelmektedir. Kendi şirketimizi ele geçiriyorlar. Ama hangi ülkenin, hangi şirketi bunu yapıyor, bilemiyoruz. İşgalin gizliliği… “İlginç” demek hafif kalıyor.

 5-) Bazı satın almalarda “Türkiye” adı geçmektedir. Bu, operasyonun bir Türk şirketiyle birlikte yapıldığı anlamına gelmektedir. Türkiye kelimesi başta ise eğer, yabancı şirket henüz ağırlıklı hissedar durumunda olamamış demektir.

6-) Alttaki tabloda yer alan satın almaların bazılarında henüz şirket bütün hisselerinin tamamı ele geçirilmiş olmamakla birlikte, ilk fırsatta niyeti tamamlamaya çalışacakları açık olduğundan listede yer almaktadır.

Bu açıklamalarla yetinerek tabloyu dikkatinize sunuyorum.

Ele Geçiren Şirketin Ülkesi                                            Şirket Sayısı

[1] Tablolardaki veriler, finansal danışmanlık şirketleri olan “KPMG Türkiye Kurumsal Finansman Bölümü”nün ve “Deloitte”nin yıllık raporlarından derlenmiştir.

Mehmet Akkaya