Artan siyasi baskılar altında, Güney Kore Devlet Başkanı Yoon Suk Yeol Salı gecesi demokratik ülkede yaklaşık 50 yıl aradan sonra ilk kez sıkıyönetim ilan etti.
Yerel saatle 23:00’te (GMT 14:00) ulusal televizyonda yaptığı gece yarısı açıklamasında ulusal güvenlikten ve Kuzey Kore’den gelen tehditten bahsetti, ancak kısa süre sonra Yoon’un bu sert hareketi bir dizi siyasi aksiliklere yanıt olarak yaptığı anlaşıldı.
Gözlemciler, siyasi saldırıları savuşturmak için bir taktik olarak sıkıyönetim ilan edecek noktaya geldiğini söylüyor.
Ancak parlamento dışında anında protesto gösterileri yaşandı ve milletvekilleri, yasadışı olduğunu söyledikleri tasarıyı birkaç saat içinde reddetti.
Muhalefetin siyasi saldırılarına değinen Cumhurbaşkanı Yoon, Salı gecesi yaptığı açıklamada, “yıkım yaratan devlet karşıtı güçleri ezmek” için sıkıyönetim ilan ettiğini söyledi.
Bu durum geçici olarak ordunun kontrolü ele geçirmesine yol açtı ve parlamentoya asker ve polis konuşlandırılmasına neden oldu. Helikopterlerin Ulusal Meclis’in çatısına indiği görüldü.
Ordu ayrıca parlamento ve siyasi örgütlenmelerin her türlü toplantılarının yasaklanacağını, medya yayınlarının da ordunun kontrolüne verileceğini bildiren bir açıklama yayınladı.
Ancak Güney Kore’nin siyasi muhalefeti Yoon’un beyanını derhal yasadışı ve anayasaya aykırı olarak nitelendirdi. Yoon’un kendi partisinin lideri, muhafazakar Halkın Gücü Partisi de bu eylemi “yanlış hareket” olarak nitelendirdi.
Bu arada ana muhalefet lideri Lee Jae-myung, Demokrat Parti milletvekillerini bildirgeyi reddetmek için parlamentoda bir araya gelmeye çağırdı.
Ayrıca Güney Koreli sıradan vatandaşları parlamentoya protesto için gelmeye çağırdı.
“Tanklar, zırhlı personel taşıyıcıları, silahlı, bıçaklı askerler ülkeyi yönetecek… Vatandaşlarım lütfen Meclis’e gelin.”
Yüzlerce kişi çağrıya kulak verdi ve sıkı bir şekilde korunan parlamento binasının dışında toplanmak için koştu. Protestocu kalabalıkları “Sıkıyönetim yok! Sıkıyönetim yok.” diye slogan attı.
Yerel medyanın siteden yayınladığı görüntülerde, protestocularla polis arasında kapılarda bazı arbedeler yaşandığı görüldü. Ancak yoğun askeri varlığa rağmen, gerginlikler şiddete dönüşmedi.
Milletvekilleri de barikatları aşarak parlamento oylama salonlarına girmeyi başardı.
Çarşamba günü yerel saatle 01:00’den kısa bir süre sonra, 300 üyesinden 190’ının hazır bulunduğu Güney Kore parlamentosu, önlemi reddetti. Başkan Yoon’un sıkıyönetim ilanı geçersiz sayıldı.
Sıkıyönetim, olağanüstü hallerde sivil makamların görevlerini yerine getiremeyecek duruma gelmesi halinde askeri makamlar tarafından geçici olarak idare edilmesidir.
Güney Kore’de son olarak 1979 yılında, ülkenin uzun süreli askeri diktatörü Park Chung-hee’nin bir darbe sırasında suikasta uğraması üzerine ilan edilmişti.
Ülkenin 1987 yılında parlamenter demokrasiye geçmesinden bu yana hiçbir zaman gündeme getirilmedi.
Ancak Salı günü Yoon, ulusal bir konuşmada Güney Kore’yi “devlet karşıtı güçlerden” kurtarmaya çalıştığını söyleyerek tetiği çekti.
Kuzey Kore konusunda seleflerine kıyasla belirgin şekilde daha sert bir tutum sergileyen Yoon, siyasi muhalefeti “Kuzey Kore sempatizanı” olarak niteledi; ancak herhangi bir kanıt sunmadı.
Sıkıyönetim altında orduya ekstra yetkiler veriliyor ve vatandaşların medeni hakları ile hukukun üstünlüğü standartları ve korumaları sıklıkla askıya alınıyor.
Muhalefeti harekete geçiren ne?
Yoon, Mayıs 2022’de göreve seçildi ancak muhalefetin ülkedeki genel seçimlerde ezici bir zafer kazanmasının ardından Nisan ayından bu yana görevde olmayan bir başkan oldu.
O tarihten bu yana iktidar istediği yasa tasarılarını geçiremedi ve muhalefetin çıkardığı yasa tasarılarını veto etmekle yetindi.
Ayrıca , First Lady’nin Dior çantasını kabul etmesi ve borsa manipülasyonu gibi çeşitli yolsuzluk skandalına karıştığı için seçmen statüsünde düşüş yaşandı .
Geçtiğimiz ay, First Lady’nin görevlerini denetleyecek bir ofis kurduğunu söyleyerek ulusal televizyonda özür dilemek zorunda kalmıştı . Ancak muhalefet partilerinin talep ettiği daha geniş bir soruşturmayı reddetti.
Bu hafta ise muhalefet, hükümetin bütçelerinde kesintiler yapılmasını önerdi; bütçe tasarıları veto edilemiyor.
Muhalefet aynı zamanda, First Lady’yi soruşturmadıkları gerekçesiyle kabine üyelerini ve hükümetin denetim kurumunun başkanı da dahil olmak üzere birkaç üst düzey savcıyı görevden almak için harekete geçti.
Yoon’un açıklaması birçok kişiyi hazırlıksız yakaladı ve son saatlerde durum hızla değişiyor.
Ancak muhalefet parlamentoda hızla toplanmayı başardı ve sıkıyönetim ilanını reddedecek sayıya ulaştı.
Başkentte yoğun asker ve polis varlığına rağmen, ordunun yönetime el koyması henüz gerçekleşmemiş gibi görünüyor.
Güney Kore yasalarına göre, parlamentoda çoğunluk oylamayla sıkıyönetimi kaldırmayı talep ederse hükümet sıkıyönetimi kaldırmak zorunda.
Aynı kanun, sıkıyönetim komutanlığının milletvekillerini tutuklamasını da yasaklıyor.
Şimdi ne olacağı belirsiz. Salı gecesi meclisin dışında toplanan protestocuların bir kısmı da “Yoon Suk Yeol’u tutuklayın” diye bağırıyordu.
Ancak Başkan Yoon’un bu aceleci hareketi, kendisini diktatörlük günlerinden bu yana çok yol kat etmiş, gelişen ve modern bir demokrasi olarak gören ülkeyi şaşkına çevirdi.
Bu, demokratik topluma karşı on yıllardır karşılaşılan en büyük meydan okuma olarak görülüyor.
Meclis Başkanı Çarşamba günü şöyle dedi: “Demokrasiyi halkla birlikte koruyacağız.”
Güney Kore Devlet Başkanı Yoon sıkıyönetim ilanını geri çekecek
Güney Kore Devlet Başkanı Yoon Suk Yeol, Çarşamba günü yaptığı açıklamada, parlamentoda alınan karara aykırı olarak, birkaç saat önce ilan ettiği sıkıyönetim ilanını kaldırmak için harekete geçeceğini söyledi.Yoon, muhalifleri arasındaki “devlet karşıtı güçleri” engellemek için Salı günü sıkıyönetim ilan etti. Ancak öfkeli milletvekilleri, protestocuların ülkenin on yıllardır yaşadığı en büyük siyasi krizde parlamento dışında toplanmasıyla kararnameyi reddetti.
Madde 1/16 Polis memurları, Güney Kore Devlet Başkanı Yoon Suk Yeol’un 4 Aralık 2024’te Güney Kore’nin Seul kentinde sıkıyönetim ilan etmesinin ardından Ulusal Meclis dışında nöbet tutuyor.
Kim Hong-Ji sürpriz bildirisi, parlamentodaki 190 milletvekili tarafından oy birliğiyle reddedildi. Güney Kore yasalarına göre, parlamento çoğunluk oyu ile talep ederse cumhurbaşkanı derhal sıkıyönetimi kaldırmalıdır. Kendi partisi onu kararnameyi kaldırmaya çağırdı.1980’lerden bu yana demokrasiyle yönetilen, ABD’nin müttefiki ve Asya’nın önemli bir ekonomisi olan bir ülkede yaşanan kriz, uluslararası alanda alarma neden oldu.
Güney Koreliler, ülke başkanının sıkıyönetim ilan ederek ülkeyi siyasi kaosa sürüklemesinin ardından endişe, şok ve kafa karışıklığı yaşadıklarını söylüyor.
Cumhurbaşkanı Yoon Suk Yeol, Salı günü televizyonda yaptığı konuşmada, bu adımın ülkeyi Kuzey Kore’nin komünist güçlerinden korumak ve devlet karşıtı unsurları ortadan kaldırmak için gerekli olduğunu söyledi. Ancak bu karar milletvekilleri tarafından hızla engellendi.
Siyasi istikrarsızlığın gerçek hayattaki yansımaları konusunda bazı endişeler yaşandı. Bunlardan biri de Salı günü geç saatlerde evinin yakınlarında helikopter sesleri duyduğunu bildiren Seul sakini Ra Ji-soo’ydu.
Ra BBC’ye, “Burada Kore’de Myanmar’da bir darbe oluyormuş gibi hissediyorum. Endişeleniyorum” dedi.
Olayların kontrolden çıktığı hissini artıran bir diğer gelişme ise polis teşkilatındaki bir arkadaşının acil seferberlik emri aldığını ve karakola doğru yola çıktığını söylemesi oldu.
Yoon’un açıklamasının hemen ardından ülke ordusu tüm parlamento faaliyetlerini askıya aldığını duyurdu.
Güney Kore’nin başkentinde Yeongdeungpo Bölgesi’ndeki Ulusal Meclis binasının dışında yoğun bir polis varlığı olduğu ve polisle protestocular arasında arbede çıktığı görüntülerde yer aldı.
Kaynaklar: BBC, Reuters
