ABD’nin en sahipliği yaptığı NATO’nun 75. yıl zirvesinde üye ülkeler Ukrayna’ya 40 milyar doların üzerinde yardım yapmayı taahhüt ederken, gelecek yıl Hollanda’da yapılacak zirveden sonraki zirvenin Türkiye’de olması kararlaştırıldı.
Zirvede ABD seyir füzelerinin, Soğuk Savaş’tan bu yana ilk kez 2026’dan itibaren Almanya’ya periyodik olarak konuşlandırılacağı kararı çıktı.
Perşembe günü açıklanan karara Rusya tepki gösterdi.
Washington’da yapılan NATO Devlet ve Hükümet Başkanları Zirvesi’nin sonuç bildirgesi de Çarşamba günü yayımlandı.
Zirvede 32 üye ülke Ukrayna’nın gelecekte NATO üyesi olması için “geri dönülemez bir yola girildiği” üzerinde uzlaşılırken, üyelik için bir tarih belirlenmedi.
Birlik aynı zamanda Ukrayna’ya gelecek yıl için, ilk kez Amerikan F-16 savaş uçakları da dahil olmak üzere yaklaşık 43,3 milyar dolarlık askeri yardım sözü verdi.
NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg “Ukrayna’ya desteğimiz bir hayırseverlik işi değil – bunu kendi güvenliğimiz için yapıyoruz” dedi.
Zirvenin sonuç bildirgesinde ayrıca gelecek yılki zirvenin Haziran ayında Hollanda’nın Lahey kentinde, bir sonrakininse Türkiye’de yapacağı kaydedildi.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın da katıldığı zirve bugün sona erecek.
‘En büyük tehdit Rusya’
Rusya’nın Şubat 2022’de başlayan Ukrayna işgali, NATO Zirvesi’nin birinci gündem maddesi oldu.
Tüm üye ülkelerin kabul ettiği zirve sonuç bildirgesinde, Rusya’nın birliğin güvenliğine “en büyük ve doğrudan tehdit” olduğu vurgulandı.
Sonuç bildirgesinde, Rusya’nın savaşı devam ettirmesinde Çin’in rolünün “etkili” olduğu savunuldu ve iki ülkenin genişleyen ilişkilerinin “endişe” yarattığı kaydedildi.
NATO liderleri, Çin’e Moskova’ya materyal sağlamayı ve siyasi destek vermeyi kesme çağrısı da yaptı.
Pekin ise NATO’nun, savaşın kökeni olan sebeplere odaklanmak yerine başkalarını suçladığını” savundu.
4 Nisan 1949’da aralarında ABD, İngiltere, Kanada ve Fransa’nın da bulunduğu 12 ülke tarafından kurulan NATO’nun kuruluş hedefi, Rusya’nın da aralarında olduğu bir grup eski komünist cumhuriyetin oluşturduğu Sovyetler Birliği’nin Avrupa’da genişlemesini engellemek amacıyla bir blok oluşturmaktı.
Birliğin 75. yıl zirvesinde de Rusya yine en büyük tehdit olarak yer aldı.
ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken, Amerikan yapımı F-16 savaş uçaklarının Danimarka ve Hollanda’dan Ukrayna’ya sevkiyat sürecinin başladığını ve uçakların “bu yaz kullanımda olacağını” açıkladı.
Ukrayna savaşın başından bu yana gelişmiş savaş uçakları talep ediyordu. F-16’lar Kiev’in bu talebine verilen ilk olumlu yanıt olacak.
Bunun yanında Ukrayna’ya hava savunma sistemleri de gönderilecek.
Üye ülkeler ayrıca Ukrayna ordusunun eğitimi ve askeri yardımların koordinasyonu için özel bir birlik kurulmasında da uzlaştı.
Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy de zirvenin davetlileri arasındaydı.
Zirvede Ukrayna’nın son aylarda “gerekli demokratik, ekonomik ve güvenlik reformları konusunda somut adımlar attığı” vurgulandı ancak resmi üyelik davetinin sadece “gerekli koşullar sağlandığında” gönderilebileceği belirtildi.
Sonuç bildirgesinde “Ukrayna bu hayati adımları atarken, ülkeyi NATO üyeliği de dahil olmak üzere Avrupa-Atlantik entegrasyonu için girdiği geri döndürülemez yolda destekleyeceğiz” ifadesi kullanıldı.
Ukrayna Devlet Başkanı Zelenskiy zirvede, İngiltere’nin yeni başbakanı Keir Starmer da dahil olmak üzere birçok dünya lideri ile görüştü.
Starmer Zelenskiy’e İngiltere’deki hükümet değişikliğine rağmen Ukrayna’ya destekte bir değişim yaşanmayacağı sözü verdi.
Ukrayna’ya Amerikan F-16 savaş uçaklarının gönderileceğinin açıklamasına beklendiği gibi Rusya’dan sert tepki geldi.
Rusya Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Maria Zakharova, Tass haber ajansına yaptığı açıklamada “Bu Washington’ın savaş çetesinin başını çektiğinin kanıtı” dedi.
ABD seyir füzeleri 2026’dan itibaren Almanya’ya konuşlandırılacak
Zirvede ABD seyir füzelerinin, Soğuk Savaş’tan bu yana ilk kez 2026’dan itibaren Almanya’ya periyodik olarak konuşandırılacağı kararı çıktı.
Perşembe günü açıklanan anlaşmayla SM-6, Tomahawk ve hipersonik seyir füzeleri gibi Avrupa’nın elindekilerden daha uzun menzilli füzelerin Almanya’ya konuşlandırılması öngörülüyor.
Almanya Başbakanı Scholz, Washington’da gazetecilere verdiği demeçte, “Uzun süredir kendi ittifak bölgemizi ve aynı zamanda Almanya’yı konvansiyonel silahlarla güvence altına alacak bir caydırıcıyı nasıl temin edebileceğimiz sorusuyla boğuşuyoruz.” dedi.
“Bu kararın alınması uzun zaman aldı. Güvenlik ve barış politikasıyla ilgilenen hiç kimse için de gerçek bir sürpriz olmamalı” diye ekledi.
Almanya ABD’nin nükleer silahlarına ev sahipliği yapan ülkelerden biri ve ülkede Soğuk Savaş yıllarından bu yana buna tepki gösteren muhalifler var.
Ülkedeki aşırı sağ parti AfD, anlaşmanın Almanya’yı “bir hedef haline getirdiğini” savundu.
Rusya ile ilişkilerin kalıcı olarak hasara uğratıldığını söyleyen parti, “Doğu-Batı çatışması kalıbına geri dönüldüğünü” belirterek hükümeti eleştirdi.
Almanya’nın içinden olduğu kadar dışından da tepki görmesi beklenen anlaşmayı Rusya gerilimi artırıcı bir hamle olarak gördüğünü açıkladı.
Rusya Dışişleri Bakan Yardımcısı Sergei Ryabkov Moskova’nın “yeni tehdide askeri bir yanıt vereceğini”söyledi.
Anlaşmayla Avrupa’nın kendi uzun menzilli füzelerini geliştirmesine önayak olması beklendiği açıklandı.
Zirvede Perşembe günü Almanya, Fransa, İtalya ve Polonya Avrupa’da uzun menzilli füzeler geliştirmeyi amaçlayan bir niyet mektubu imzaladılar. (BBC)
