Bu sorunun cevabını merak ediyorsanız bu analizi dikkatle okumanızı isterim.
TSK C-130 Kazasının Teknik Analizi
1) Uçağın havada parçalanması ne anlama gelir?
Gürcistan kaynaklı ön rapor, uçağın havada bütünlüğünü kaybederek düştüğünü belirtmişti. Bu tür bir parçalanmayı üç kategoride değerlendirmek mümkündür:
A. Yapısal Yorgunluk – Wing Box (Merkez Kanat Kutusu) Arızası
C-130’ların en kritik noktası “center wing box” denen kanat yuvasıdır.
• Bu bölüm çok yüksek yük taşır.
• 1990–2020 arasında ABD Hava Kuvvetleri’nde birkaç C-130 bu nedenle hizmet dışı kaldı.
• Mikroskobik çatlaklar zaman içinde büyüyerek uçuş sırasında ani kırılmaya yol açabilir.
Bu kazadaki havada parçalanma bulgusu, bu senaryoyu teknik olarak güçlü kılar.
B. Ani Aerodinamik/Mechanical Failure
• Hidrolik kontrol yüzeyi arızası
• Elevator veya rudder bağlantısının kopması
• Beklenmedik yüksek G yükü
Bu tür arızalar uçağın ani kontrolden çıkmasına ve gövdeye aşırı yük binmesine neden olabilir.
C. Yük Kayması / İç Denge Kaybı
Askeri uçaklarda yükün sabitlenmesi çok kritiktir.
Bağlantı noktalarında gevşeme veya kırılma olursa:
• Uçak ani ağırlık kayması yaşar
• Bu, 5–7G’lik ani yükler doğurabilir
• Gövde orta kısımdan kırılabilir
Bu senaryo da “orta gövde çökmesi” ile uyumlu.
⸻
2) Kesin dış etki (saldırı/patlama) yok: neden önemli?
Ön raporda:
• Patlayıcı kalıntısı yok
• Isı hasarı yok
• Dış etki izine rastlanmadı
Bu, kazanın içsel bir arıza veya yük dengesizliği kaynaklı olduğuna işaret eder.
⸻
3) Uçağın yaşı ve bakım geçmişi neden kritik?
C-130’lar çok uzun ömürlüdür ancak:
• 40–60 yıllık uçaklarda metal yorulması kaçınılmazdır.
• Wing box değişimi yapılmamışsa risk katlanır.
• Türkiye’deki C-130 filosunun çoğu eski modeldir (1970’ler – 1990’lar).
Eğer bu uçakta center wing box takviyesi yapılmamışsa, yapısal kırılma ihtimali güçlenir.
⸻
4) Olay yeri bulguları ne gösteriyor?
Basına yansıyan (resmîleşmemiş) bilgiler:
• Parçalar geniş bir alana yayılmış → havada parçalanmayı doğrular.
• Kuyruk kısmı gövdeden ayrı düşmüş → genelde “mid-air break-up” işaretidir.
• Kanat-gövde bağlantısında çarpıcı hasar → özellikle wing box arızası ile uyumlu.
⸻
5) En Kuvvetli Senaryo Hangisi?
Eldeki tüm teknik bulgular birleştiğinde en olası sıralama şöyle görünür:
1. En güçlü ihtimal → Yapısal Yorgunluk / Wing Box Arızası
• Havada bütünlük kaybı
• Parçaların geniş alana yayılması
• Patlama olmaması
• C-130’larda bu bölgenin bilinen kronik zayıflığı
Bu kombinasyon teknik olarak en tutarlı senaryodur.
2. Güçlü ihtimal → Yük Dengesizliği / Yük Kayması
• Kargo + personel taşıyan uçuş
• Ani G yükü oluşması
• Orta gövde kırılmasıyla uyumlu
3. Orta düzey ihtimal → Kontrol Sistemlerinde Ani Arıza
• Hidrolik kaybı → kontrol kaybı → aşırı aerodinamik yük
⸻
Kazanın kesin nedeni, kara kutuların (FDR / CVR) analizi olmadan açıklanamaz.
Kara kutular şunları gösterecek:
• G yükleri
• Kanat yükleri
• Titreşim seviyeleri
• Hız / tırmanış durumu
• Pilotların son konuşmaları
• Uçakta beklenmeyen sistem uyarıları
Bu bilgiler açıklanınca, senaryolardan biri %100 doğrulanacaktır.
Türk milleti olarak kara kutuların biran önce analiz edilmesini ve düşüş nedenlerinin tüm açıklığı ile ortaya konmasını bekliyoruz.
Şu asla unutulmasın! Dicle’nin kenarında bir kuzu kaybolsa bunun tek sorumlusu iktidardır!
Tepedeki israf ve sorumsuzluk sona ermeden, ülke ve millet sevdalıları iktidara gelmeden, tüm kaynaklar eğitim, sağlık ve savunmaya ayrılmadan bu tür sorunlar bitmeyecek, iki yakamız bir araya gelmeyecek ve acılar dinmeyecektir.
Dilerim millet bu gerçeklerle yüzleşir ve bu görev bizler gibi ehil ellere teslim edilir…
Bu arada milli yas ilan edilmemiş olmasını şiddetle kınadığımı bir kez daha ifade etmek isterim…
Dr. Vecdet Öz
Adalet Partisi
Genel Başkanı