Büyük olasılıkla bugünün gençliği, böyle bir bankadan haberdar bile değildir. Sadece gençler değil, orta kuşak bile unutmuştur. Kusur onların değil elbette. Yok ettiler, bütün hizmetlerini kül ettiler, izlerini bile sildiler.
T.C. TURİZM BANKASI NASIL DOĞDU?
Demokrat Parti’nin Menderes İktidarı, iç ve dış turizmi geliştirmek, her türlü bankacılık faaliyeti ile meşgul olmak amacıyla 23 Haziran 1955 tarihinde 4/5413 sayılı Kararname ile “Türkiye Turizm Bankası Anonim Şirketi”ni kuruyor. Ancak banka esas olarak atıl kalıyor, turizm ve bankacılık alanında önemli bir varlık gösteremiyor.
27 Mayıs devriminin ardından devrimin önderleri, turizme halkçı ve devletçi gözle yaklaşılması gerektiğini düşünerek, Menderes döneminde piyasacı amaçla inşa edilen bankayı benimsemeyerek, 26 Temmuz 1961 tarihinde Bakanlar Kurulunun 5/1483 sayılı Kararnamesi ile T.C. Turizm Bankası kurarlar. Türkiye Turizm Bankası A.Ş. de aktif ve pasifleriyle beraber bu banka katılır.
T.C. Turizm Bankası, bankacılık işlemleri yanında, kurduğu TURBAN tesisleri ile turizme öncülük yapmış, nitelikli personel yetiştirmiş, halkın kaliteli tatil ve turistik geziler yapabilmesine öncülük etmiş, emekçi halkın yetersiz bütçesini dikkate alarak bizzat işçilerin, memurların ve emeklilerin tatil yapabilecekleri olanaklar yaratmayı görev saymıştır.
27 Mayıs devriminin önderlerinin bankaya verdikleri görevler arasındaki şu maddeler dikkat çekicidir;
- “Kamp yerleri tesis ve idare etmek.”
- “İşçi ve memurların tatil ve dinlenme ihtiyaçlarına cevap verecek sosyal turizm tesisleri kurmak.”
- “Millî parklarda ve koruma sahalarında lüzum ve ihtiyaca göre turistik tesisler kurmak ve işletmek.”
- “Sosyal turizmi tasarruf yoluyla kolaylaştıracak mevduat kabul etmek.”
T.C. TURİZM BANKASI’NIN ESERLERİ
Turizm birikimi olmayan ülkemizde banka, büyük işler gerçekleştirir.
1-) Turizm alanında yetişmiş eleman sıkıntısı vardır. Bankanın tesisleri okul olur, binlerce kadro yetiştirir.
2-) Banka, kurduğu ve işlettiği tesislerle, turistik hizmetlere kalite kazandırır. Bu yönüyle de özel sektöre öncülük eder.
3-) Yerli ve yabancı turistlerin barınma olanağı bulamadığı merkezlerde yeterli düzeyde kaliteli barınma olanakları yaratır, oteller inşa eder.
4-) Dağ ve kayak turizmi kültürü yaratır, altyapılar, tesisler inşa eder.
5-) Antalya Marinası ile ülkemizde ilk modern marina inşaatı gerçekleştirir, marina ve liman işletmeciliğinin önünü açar
6-) Kurduğu tesisler ve yarattığı birikim ve nitelikli insan gücü ile özel sektör için de olanaklar yaratır, teşvik eder, yok gösterici olur.
7-) Turizmin zenginlere hizmetten ibaret olmadığını, turizme aynı zamanda halk yararı, millet yararı önceliğiyle yaklaşmak gerektiğinin kültürünü yaratır.
😎 Banka, kurduğu TURBAN tesisleri ile işçilerin, memurların ve emeklilerin ekonomik dalgalanmalardan etkilenmeden hizmetler göreceği tesisler yaratır. Bu kesim için artık her koşulda tatil yapabilmek mümkün olmuştur.
9-) Kurduğu tatil köyleri, kampingler, restoranlar ve kafelerle sadece emekçilerin değil, genel olarak halk için de tatil ve dinlenme olanakları yaratır.
T.C. TURİZM BANKASI’NIN TURBAN TESİSLERİ
Bankanın kurduğu ve işlettiği tesisler şunlardır;
- TURBAN Marmaris Tatil Köyü
- TURBAN Ören Tatil Köyü
- TURBAN Akçay Tatil Köyü
- TURBAN Gümüldür Tatil Köyü
- TURBAN Kızıltepe Kamping Tesisleri
- TURBAN Beldibi Kamping
- TURBAN Sorgun Motel ve Kamping Tesisleri
- TURBAN Yalova Termal Tesisleri
- TURBAN Belek Sosyal Turizm İşletmesi
- TURBAN Ataköy Restoran, Kafeterya ve Büfeler İşletmesi
- TURBAN Amasya Oteli
- TURBAN Elmadağ Dağevi
- TURBAN Adalya Oteli
- TURBAN Çorum Oteli
- TURBAN Antalya Kaleiçi İşletmesi ve Antalya Marina
- TURBAN Büyük Samsun Oteli
- TURBAN Çeşme Oteli
- TURBAN Dilson Oteli
- TURBAN Edirne Kervan Oteli
- TURBAN Ilıca Oteli
- TURBAN Kilyos İşletmesi
- TURBAN Urfa Oteli
- TURBAN Ürgüp Oteli
- TURBAN Abant Oteli
- TURBAN Urfa Oteli
HALKÇI, KAMUCU TURİZMİN, ÖNCE BANKASINI YOK ETTİLER
Türk turizmini ayağa kaldıran, turizmi cumhuriyetçi gözle, halkçı ve devletçi anlayışıyla ele almanın, beraberinde de turizmi şahlandırmanın mümkün olabileceğini gösteren, bünyesindeki TURBAN ile örnek tesisler kuran, işçiye, memura, emekliye ve dar gelirliye tatil yapabilme olanağı yaratan bu kurumdan, 12 Eylül Amerikancı darbesinden sonra iktidara gelenler, hiç, ama hiç haz etmezler. Cumhuriyetin diğer kamu kurumlarını nasıl yok ettilerse, bu bankayı da, bankanın yarattıklarını da birer birer yok ederler.
Saldırının amacını Tansu Çiller, Özelleştirme Yasasını çıkardıkları gün milletvekillerine söylediği şu sözle özetler; “Dünyanın son sosyalist devletini yıktık. Torunlarınıza anlatın!”
Özal’ın ANAP iktidarı, bankanın “kamucu ve halkçı turizm” statüsü ile oynamakla başlar ilk iş olarak.
08 Haziran 1984 tarih ve 233 sayılı “Kamu İktisadi Teşebbüsleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname” ile KİT’e dönüştürür bankayı. Tek amaç verilir bankaya; Para kazanmak, kar etmek.
Ama bu kadarı yetmez Özal’a ve ANAP’a.
Mayıs 1986 tarihinde 3291 sayılı ve Kamu İktisadi Teşebbüslerinin Özelleştirilmesine İlişkin Kanun ile Toplu Konut ve Kamu Ortaklığı Kurulunun 30.04.1987 tarih ve 54 Sayılı Kararına göre bankayı satmaya koyuluyorlar.
Ardından, T.C. Turizm Bankası A.Ş. bünyesindeki TURBAN tesislerinden koparılır, Yüksek Planlama Kurulunun 27 Eylül 1988 tarih ve 88/9 Sayılı Kararı ile banka ve tesisler özel şirketlere dönüştürülür.
Dördüncü hamle olarak, o güne kadar Kültür ve Turizm Bakanlığına bağlı olan T.C. Turizm Bankası’nı, 15 Kasım 1988 tarihinde 3046 sayılı Kanun ile bakanlığın elinden alarak Başbakanlığa bağlarlar. Bu, bankanın tümüyle turizm sektöründen koparılması, kamucu ve halkçı turizmin finans damarlarının tümüyle kesilmesi anlamını taşımaktadır.
Ve T.C. Turizm Bankası’na son öldürücü darbe vurulur;
T.C. Turizm Bankası, Yüksek Planlama Kurulu’nun 20 Ocak 1989 tarihindeki 89/T-2 Sayılı Kararı ile tüm aktif ve pasifleriyle Türkiye Kalkınma Bankası’na devredilir.
Böylece ANAP iktidarı, 27 Mayıs Devriminin işçiye, memura ve emekliye, genel olarak halka tatil olanağı yaratmak ve Türk turizmini geliştirmek amacıyla kurduğu bankasını, tümüyle yok eder.
Böylece, cumhuriyetin halkçı ve kamucu bir damarı daha kesilmiştir.
Ama bu kadarla da yetinmez cumhuriyetin kamuculuğuna ve halkçılığına düşman olanlar.
Özal, bankasını yok etmiştir cumhuriyet turizminin. Sonrakiler de tesislerini yok ederler birer birer.
Devam edecek.
Mehmet Akkaya