Rusya’nın Ukrayna’yı işgal girişimi 7nci ayında. Ukrayna’nın hem kendi topraklarını savunmak için Rus işgaline karşı büyük direnişi ilk aşamada Rusya’yı şoka uğratmış, adeta ezilecek bir sinek gibi gördüğü Ukrayna’nın topraklarını her türlü imkanlarını kullanarak savunması ve süreç içinde küresel aktörlerin de dâhil olmasıyla Rusya’nın önemli ölçüde askeri kayıp vermesi, küresel siyasette yalnızlaşmaya gidişi ve hiçbir elastıkiyet olmadan uygulanan ekonomik yaptırımlar nedeniyle adeta erime sürecine girmesiyle çok kutuplu dünya düzeni bozulma sürecine girmiştir. Rus ordusu artık Ukrayna için başlangıçta öngördüğü hedeflerden çok uzakta, yaşayanların yaklaşık % 90’nın Rus yanlısı olduğu Donbas bölgesinde dahi güçlükle tutunmaya çalışırken, birkaç gündür başlayan Ukrayna karşı taarruzlarıyla önemli ölçüde kayıplar vermeye, elde ettiği toprakları kaybetmeye ve geri çekilmeye başlamıştır. Başlangıçta tüm dünyaya bir süper güç edasıyla hedeflerini açıklayan, Ukrayna’nın yönetimini değiştireceğini, Kiev dâhil tüm ülkeyi kısa sürede kontrol edeceğini söyleyen Rusya, batılı devletler tarafından önemli ölçüde askeri silah ve teçhizatla desteklenen, batılı ülkeler tarafından verilen silahların yanında fiilen verilen askeri eğitimle, kaybedilen toprakları geri almak üzere hazırlıklarını büyük ölçüde tamamlamış, ekonomik olarak karşılıksız olarak yapılan yardımları iyi değerlendirerek hazırlıklarını üst düzeye getirmiştir. Aslında Ukrayna, ülkesinin her karışını savaşarak savunma iradesini ortaya koymaktadır.
İşgalin başlangıcında Kiev’i işgal etmek üzere görevlendirdiği, konvoy uzunluğu 60 kilometreyi bulan zırhlı birlikleri, bu birliklerle birlikte Kiev’in işgalini kolaylaştıracak olan, Kiev kuzeybatısına indirdiği hava indirme birliklerini ve özel kuvvetlerinin en seçkin unsurlarını birkaç gün içinde kaybeden Rusya, tarihinin en büyük hezimetlerinden birini daha yaşamaktadır. Yine işgalin 2nci ayından itibaren gerek Ukrayna topraklarında ve gerekse Ukrayna sınırına 160 kilometre mesafede ve kendi toprakları içindeki lojistik üslerini kaybeden, Ukrayna’daki birliklerinin desteği için ve Belarus’un askeri desteğini almak için büyük ümitlerle hazırladığı Belarus-Ukrayna demiryolunu, Belarus’lu demiryolu işçilerinin tahrip etmesi Ukrayna yanında yer alması nedeniyle askeri açıdan yığınağını kaybetmiştir. Ukrayna’nın işgali için görevlendirdiği 200.000 askerinin büyük bölümünü, işgal için gönderdiği zırhlı birlikler ve hava araçlarının imhası yanında general seviyesindeki önemli sayıda kayıplar Rus ordusu açısından tarihindeki en önemli hüsranlardan birine dönüşmüştür. Üstelik savaşın devamlılığını sağlayacak ekonomik güç açısından gittikçe zayıflamasının yanında, silah ve teçhizatını yenileyememekte, SU-57, T-90 gibi yeni nesil savaş uçaklarını ve tanklarını imha endişesiyle savaş alanına gönderememektedir.
Gerek Ukrayna ve gerekse Rus ordusunu tanıyor olmam, ayrıca işgalin devam ettiği Ukrayna topraklarını görmüş ve dolayısıyla askeri açıdan da araziyi değerlendirme şansım olması nedeniyle, Rusya’nın büyük bir hezimete uğrayacağını, Ukrayna ordusunun karşı taarruz hazırlıklarının yoğun şekilde devam ettiğini daha önce belirtmiştim.
Nitekim batılı devletler Ukrayna’nın karşı taarruzu için gereken silah ve mühimmat desteğine artan bir ivmeyle devam etmektedirler. Batılı ülkeler ve doğu Avrupa ülkelerinden gönderilen daha modern tank ve zırhlı araçlar taaruzi açıdan avantaj sağlarken, yine bu ülkelerden gönderilen yeni nesil tanksavar ve uçaksavar füzeleri ile diğer hava savunma sistemlerine en son ABD tarafından Ukrayna’ya gönderilen 80 kilometre menzilli Himars füzeleri ile 300 kilometre menzilli karadan-karaya füzelerin de dâhil edilmesiyle Ukrayna ordusu taarruz için hazırlıklarını tamamlamıştır Ancak batılı ülkeler savaşın kısa sürede bitmesini istememiş, Rus ordusunun daha fazla yıpratılması için harekatın düşük yoğunlukta devam etmesi yönünde gayret göstermiştir. Şu anda Ukrayna’daki mevcut durum bu yıpratma için gerekli ortamın oluştuğunu göstermektedir.
Ukrayna’da bulunan Rus ordusunun en seçkin birliklerinden 200.000 civarındaki askerinin önemli bir bölümünün etkisiz hale getirilmesinin yanında, Ukrayna ordusunun ve destekçilerinin Rusya’nın iç bölgelerine girmek suretiyle başta lojistik tesisler ve komuta merkezlerine yönelik saldırıları nedeniyle ağırlıklı olarak zırhlı birliklerden oluşan Rus ordusu için hayati öneme sahip lojistikte yaşanan büyük zafiyet ve emir-komutada bütünlüğün ortadan kalkmış olması, artık hedefsiz ve sonuçsuz bir harekât nedeniyle fiziksel ve psikolojik olarak etkisini hissettirmeye başlamıştır.
Yine farklı istihbarat kaynaklarından alınan bilgilere göre Rusya hava gücünün yaklaşık 3’te 1’ini kaybetmiştir. Ağırlıklı olarak MİG-29 ve MİG-35’lerin imha edilmiş olması Rus hava gücü için önemli bir kayıptır. Rus birliklerinin S-300 hava savunma sistemlerinin büyük ölçüde imhası gerçekleştiğinden, hava bombardımanı yerine gittikçe azalan oranda uzun menzilli füze sistemleriyle harekâta devam etmeye çalışmıştır.
Ukrayna, Rus ordusunun Kırım’dan sağladığı lojistik destek için hayati öneme sahip demiryolunu ve demiryolu güzergâhındaki köprüleri de imha etmiştir. Bu nedenle Rusya, Karadeniz’de amiral gemisinin vurulması sonucu savaş gemilerini Ukrayna kıyılarından 200 kilometre ve daha uzağa çekmiş, daha önceden deniz yoluyla ikmalini sağladığı Kırım’da oluşan zafiyeti giderebilmek maksadıyla, Donbas bölgesiyle Kırım arasında bir karayolu ikmal hattı kurmaya çalışmıştır.
Ukrayna’nın karşı taarruz için hazırlıklarını tamamladıktan sonra, Kırım’la arasında önemli bir geçiş yeri olan Herson (Kherson) ve Donbas bölgesi ile Rusya arasındaki geçiş yeri olan Harkov (Kharkiv) şehirlerine yönelik olarak birkaç gün önce başlattığı ve halen devam eden harekâtı önemli ölçüde başarılı olmuş, Rus kuvvetleri önemli ölçüde zayiat vererek bu şehirlerden çekilmeye başlamıştır. Özellikle Herson şehrinin geri alınmasıyla halen 2014 yılından beri Rus işgali altında bulunan, ancak Ukrayna’nın kestiği karayolu bağlantıları ve kıyıya yerleştirdiği uzun menzilli silahlarla Rusya’nın kullanamadığı deniz yolları nedeniyle destek gönderemediği Kırım’ın geri alınmasının yolu açılmıştır. Ukrayna’nın Kırım’ı geri alması, Rusya’nın ve özellikle Putin’in siyasi olarak büyük darbe alması demektir. Bu durumda Rus hükümeti Rus halkının desteğini de kaybedebilecektir.
Ukrayna savaşı sonucu süper güç olma özelliğini kaybedeceği gittikçe belirginleşen Rusya’nın yerini dolduracak güç olarak Çin görülmektedir. Çin, Rusya gibi saldırgan bir tutum yerine, başta ekonomik güç olmak üzere batılı ülkeler üzerinde hâkimiyet kurmaya başlamış, küresel lojistik “hub”larını kontrol etmeye başlamış, bu maksatla Avrupa’dan limanlar satın almıştır. Çin’in Yunanistan’dan satın aldığı Pire limanı bu açıdan çok önemlidir. Demiryolu projesiyle de Çin’den Avrupa’ya önemli bir ulaştırma hattına sahip olan Çin’in durdurulması kolay olmayacaktır. Çin’in ABD ve Avrupa ile olan karşılıklı bağımlılığı yeni dünya düzeninde esas savaşın ekonomik olacağına işaret etmektedir. Çin bu nedenle küresel üretim üssü olma özelliğini geliştirmeye devam etmektedir.
Türkiye, Rusya’nın zayıflaması sonucu oluşacak denge boşluğundan yararlanmaya yönelik stratejisini, politikalarını, ilişkilerini bir an önce belirlemeli, yeni dünya düzeninde yerini güçlü bir konumla almalıdır. Bu maksatla başta Suriye, Irak ve esasında nüfusunun % 55 kadarı Türk olan ve bu nedenle de bir Türk devleti olan İran olmak üzere komşularıyla ilişkilerini toparlamalı, başta ABD ve Rusya olmak üzere kendisi için tehdit oluşturan, destekledikleri ve taşeron olarak kullandıkları terör örgütleri ile küresel aktörleri bölgede etkisiz hale getirecek ve uzaklaştıracak tedbirleri geliştirmelidir.
13.09.2022
Haydar ATEŞ
